Trójpłatnik

Trójpłatnik
	Triaenops
	Dobson, 1871
	; Głowa trójpłatnika perskiego (T. persicus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	rudawkokształtne
Nadrodzina	Rhinolophoidea
Rodzina	rogonosowate
Rodzaj	trójpłatnik
	Typ nomenklatoryczny
	Triaenops persicus Dobson, 1871
Gatunki
	5 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	5 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Trójpłatnik^[2] (Triaenops) – rodzaj nietoperzy z rodziny rogonosowatych (Rhinonycteridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące we wschodniej części Afryki i w południowo-zachodniej Azji^[3]^[4]^[5].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 52–72 mm, długość ogona 25–38 mm, długość ucha 10–17,4 mm, długość tylnej stopy 8–12 mm, długość przedramienia 44–60 mm; masa ciała 4–18 g^[4]^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1871 roku irlandzki zoolog, fotograf i chirurg wojskowy George Edward Dobson w artykule opisującym nietoperze owadożerne z Iranu, opublikowanego w czasopiśmie The Journal of the Asiatic Society of Bengal^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) trójpłatnik perski (T. persicus).

Etymologia

Triaenops: gr. τρίαινα tríaina ‘trójząb’; ωψ ōps, ωπος ōpos ‘twarz, wygląd’^[7].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[8]^[6]^[3]^[2]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[4]^[3]^[6]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[6]	Podstawowe wymiary^[4]^[6]^[a]	Status IUCN^[9]
Triaenops persicus	Dobson, 1871	trójpłatnik perski	gatunek monotypowy	wzdłuż zachodniego i południowego wybrzeża Jemenu, południowo-zachodniego i północno-wschodniego Omanu, wschodnich Zjednoczonych Emiratów Arabskich, południowego Iranu i południowego Pakistanu; zakres wysokości: 0–1550 m n.p.m.	DC: 5,6–7,2 cm DO: 2,7–3,8 cm DP: 4,8–5,8 cm MC: 6–18 g	LC
Triaenops parvus	Benda & Vallo, 2009	trójpłatnik jemeński	gatunek monotypowy	pas o długości około 300 km wzdłuż wybrzeża południowego Półwyspu Arabskiego we wschodnim Jemenie i południowo-zachodnim Omanie; zakres wysokości: 0–650 m n.p.m.	DC: 5,2–6,1 cm DO: 3–3,4 cm DP: 4,4–4,8 cm MC: 4–9 g	DD
Triaenops afer	W. Peters, 1876	trójpłatnik afrykański	gatunek monotypowy	od Etiopii, Dżibuti i Somalii na południe do środkowego Mozambiku, na zachód do wschodniej Republiki Środkowoafrykańskiej i północno-wschodniej Demokratycznej Republiki Konga (z archipelagiem Zanzibar), rozdzielony w południowo-zachodnim Kongu i północno-zachodniej Angoli; zakres wysokości: 0–1700 m n.p.m.	DC: 5,5–7,2 cm DO: 2,5–3,8 cm DP: 4,8–6 cm MC: 8–17 g	LC
Triaenops menamena	Goodman & Ranivo, 2009	trójpłatnik madagaskarski	gatunek monotypowy	endemit Madagaskaru (głównie na niższych i suchszych terenach na zachodzie, sporadycznie zgłaszany z obszarów wyżynnych); zakres wysokości: 0–1450 m n.p.m.	DC: 5,6–6,6 cm DO: 2,8–3,5 cm DP: 4,6–5,6 cm MC: 6–16 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Opisano również wymarły gatunek z późnego plejstocenu i holocenu dzisiejszego Madagaskaru^[10]:

Triaenops goodmani Samonds, 2007

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; DP – długość przedramienia; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 G.E. Dobson. On a new genus and species of Rhinolophidæ, with description of a new species of Vesperus, and notes on some other species of insectivorous bats from Persia. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 40, s. 455, 1871. (ang.).
1 2 3 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 96. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 118. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
1 2 3 4 5 P. Benda: Family Rhinonycteridae (Trident Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 205–207. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Triaenops. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-23]. (ang.).
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 466–467. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 687, 1904. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-01-02]. (ang.).
↑ Taxonomy: Triaenops – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-01-02]. (ang.).
↑ K.E. Samonds. Late Pleistocene bat fossils from Anjohibe Cave, northwestern Madagascar. „Acta Chiropterologica”. 9 (1), s. 46, 2007. DOI: 10.3161/1733-5329(2007)9[39:LPBFFA]2.0.CO;2. (ang.).

[9] DC – długość ciała; DO – długość ogona; DP – długość przedramienia; MC – masa ciała

[Dobson-1] 1 2 G.E. Dobson. On a new genus and species of Rhinolophidæ, with description of a new species of Vesperus, and notes on some other species of insectivorous bats from Persia. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 40, s. 455, 1871. (ang.).

[Cichocki&inni-2] 1 2 3 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 96. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-3] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 118. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Benda-4] 1 2 3 4 5 P. Benda: Family Rhinonycteridae (Trident Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 205–207. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Triaenops. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-23]. (ang.).

[amw-6] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 466–467. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-7] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 687, 1904. (ang.).

[mdd-8] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-01-02]. (ang.).

[10] Taxonomy: Triaenops – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-01-02]. (ang.).

[Samonds-11] K.E. Samonds. Late Pleistocene bat fossils from Anjohibe Cave, northwestern Madagascar. „Acta Chiropterologica”. 9 (1), s. 46, 2007. DOI: 10.3161/1733-5329(2007)9[39:LPBFFA]2.0.CO;2. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[a]

[9]

[10]