Tuk Jakova

Tuk Jakova

Data i miejsce urodzenia	20 września 1914 Szkodra
Data i miejsce śmierci	27 sierpnia 1959 Tirana
Przewodniczący Zgromadzenia Ludowego
Okres	od 12 stycznia 1946 do 12 marca 1946
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Albanii
Poprzednik	Omer Nishani
Następca	Ymer Dishnica
Minister finansów
Okres	od 24 lipca 1953 do 23 lipca 1954
Przynależność polityczna	Albańska Partia Pracy
Poprzednik	Abdyl Këllezi
Następca	Abdyl Këllezi
Odznaczenia

Tuk Jakova (ur. 20 września 1914 w Szkodrze, zm. 27 sierpnia 1959 w Tiranie^[1]) – albański komunista i więzień polityczny.

Pochodził z rodziny rzemieślniczej, był najstarszym z czwórki synów zegarmistrza Marka Jakovy i Lucie^[1]. Pochodził z rodziny katolickiej, w młodości pracował jako cieśla^[1]. W latach 30. działał w szkoderskiej grupie komunistycznej, kierowanej przez Zefa Malaja^[1]. Za swoją działalność był aresztowany i w lutym 1939 skazany na cztery lata więzienia^[2]. W listopadzie 1941 należał do grona założycieli Komunistycznej Partii Albanii i znalazł się w Komitecie Centralnym KPA, pełniąc funkcję sekretarza organizacyjnego. W czasie wojny pełnił funkcję komisarza politycznego w I Brygadzie Uderzeniowej Armii Wyzwolenia Narodowego, a następnie w III Korpusie AWN. Pod koniec wojny awansował na pułkownika, był członkiem Biura Politycznego partii i deputowanym do podziemnego parlamentu, a następnie do Zgromadzenia Ludowego. W 1946 przez kilka miesięcy pełnił funkcję przewodniczącego Zgromadzenia. W tym czasie kierował albańskimi związkami zawodowymi (Bashkimi Sindikal i Shqipërisë). W latach 1948–1953 był wicepremierem. W imieniu władz komunistycznych prowadził rozmowy z duchowieństwem katolickim na temat statusu Kościoła katolickiego w Albanii.

W 1951 został usunięty z Biura Politycznego Albańskiej Partii Pracy i poddany krytyce na II zjeździe partii w listopadzie 1952 za sceptyczny stosunek do walki klas. Przyczyną jego usunięcia mógł być sprzeciw wobec uznania kilku funkcjonariuszy partii za wrogów ludu, a którzy w przekonaniu Jakovy nie zasługiwali na to miano^[3]. W 1953 objął stanowisko ministra finansów w rządzie kierowanym przez Envera Hodżę. W 1955 został usunięty z KC partii, pozbawiony mandatu deputowanego i poddany represjom. Oskarżony o działalność na rzecz Jugosławii w listopadzie 1955 wraz z matką, żoną i bratem został internowany w Beracie, a w 1957 przeniesiony do Kaniny k. Wlory. 17 kwietnia 1958 został oddzielony od rodziny, którą internowano w Gramshu, a Tuk Jakova trafił do więzienia w Tiranie. Stanął przed sądem, który 18 kwietnia 1958 skazał go na dwadzieścia lat więzienia i konfiskatę majątku za zdradę ojczyzny i uprawianie wrogiej propagandy^[4]. W 1959 zmarł w szpitalu więziennym w Tiranie, z powodu ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego^[5].

Był żonaty (żonę Mitę poślubił w grudniu 1944), miał czworo dzieci (dwóch synów i dwie córki). W 1999 ukazała się korespondencja Tuka i Mity Jakova z okresu jego uwięzienia pt. Letërkëmbim i dhimbshëm 1957-1959 (w opracowaniu Sadije Agolli). Imię Tuka Jakovy noszą ulice w tirańskiej dzielnicy Babrruje i w Kamzie.

• Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B. Tauris: 2013, s. 220. ISBN 978-1-78076-431-3.
• Kristo Frasheri: Historia e lëvizjes së majtë ne Shqipëri dhe e themelimit të PKSh-se 1878-1941. Tirana: 2006. ISBN 99943-909-3-7. (alb.). Brak numerów stron w książce
• Tuk Jakova: Letërkëmbim i dhimbshëm: 1957-1959. Tirana: 1999. ISBN 99927-34-25-6. Brak numerów stron w książce
• Nikollë Loka: Tuk Jakova : jeta dhe vepra. Tirana: 2017. ISBN 978-9928-154-62-0. (alb.). Brak numerów stron w książce