Tytus Karpowicz

Tytus Kazimierz Karpowicz

Pomnik nagrobny Tytusa Karpowicza
Data i miejsce urodzenia	4 stycznia 1915 Wilno
Data i miejsce śmierci	25 grudnia 2009 Gawrych-Ruda
Zawód, zajęcie	Pisarz

Tytus Karpowicz (ur. 4 stycznia 1915 w Wilnie, zm. 25 grudnia 2009 w Gawrych Rudzie^[1]) – polski pisarz, autor książek przyrodniczych, przeznaczonych głównie dla dzieci i młodzieży.

Uczył się w Szkole Powszechnej im. Stanisława Konarskiego, następnie w wileńskim Gimnazjum i Liceum im. Króla Zygmunta Augusta. W 1935 r. podjął studia z zakresu inżynierii leśnej w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Równocześnie ukończył filologię polską, socjologię i etnografię na Uniwersytecie Warszawskim. Autor licznych, wielokrotnie wznawianych (ok. 850 tys. wydanych egz.), a nawet ekranizowanych książek o rodzimej przyrodzie. Debiutował w wieku 16 lat (1931), na łamach pisma „Słowo”. W latach międzywojennych zamieszczał opowiadania m.in. w czasopismach „Łowiec Polski” i „Łowiec”.

Harcerz, podczas II wojny światowej walczył w oddziałach Armii Krajowej.

Po wojnie aresztowany przez NKWD spędził rok w sowieckim łagrze w Gorcach. Był redaktorem naczelnym oddziału „Słowa Powszechnego” we Wrocławiu. Wiele publikował w różnych periodykach, m.in. w „Dookoła Świata”, „Poznaj Swój Kraj”, „Wiadomości Wędkarskie”, „Łowiec Polski”. Opublikował 15 tytułów. Sporo podróżował po świecie. Mieszkał w różnych częściach Polski: m.in. we Wrocławiu, Jeleniej Górze, Karpaczu, Białymstoku, od 1976 r. osiadł w Gawrych Rudzie pow. Suwałki opodal jeziora Wigry. Od 1964 r. przez kilka lat wraz z żoną oraz dziećmi Kingą i Rafałem zamieszkiwał w Chocianowie przy ul. Fabrycznej 6.

W 2009 r. otrzymał Medal 90-lecia ZAiKS-u^[2].

Od 1964 r. przez kilka lat wraz z żoną, córką Kingą i synem Rafałem mieszkali w Chocianowie, od 1976 r. zamieszkali nad jeziorem Staw w Gawrych Rudzie k. Suwałk. Zmarł 25 grudnia 2009 r. i został pochowany na cmentarzu w Płocicznie^[3].

Wychowany w duchu bliskiej styczności z naturą (jego ojciec, urzędnik miejski z Wilna, był przyrodnikiem amatorem i myśliwym), poświęcał swoje realistyczne powieści przyrodzie. Sam był przez całe życie związany był ze środowiskiem łowieckim jako czynny myśliwy. Zadebiutował opowiadaniami o tematyce łowieckiej w 1932 r. Większość jego książek to opowieści o zwierzętach, opowiadające o np. o dzikach (Szlakiem czarnego zwierza), o jeleniu (Tytan, byk nad byki), o głuszcu (Pieśń wileńskich lasów), o rysiach (Władca Doliny Morskiego Oka), a także innych zwierzętach (Bałabuszka – Złoty Lis, Żelazny wilk czy Saga o niedźwiedziu). W fabule tych powieści ludzie odgrywają jedynie poboczne role.

Pierwsze powieści pisarza opowiadają o Wileńszczyźnie (debiutancka W zielonych lasach młodości nie była publikowana przez pisarza przez kilkadziesiąt lat, wydano ją dopiero w 1997 r.). Niektóre (np. Lato po indiańsku) silnie uwydatniają kontakt człowieka z przyrodą.

Po wojnie zmuszony do opuszczenia rodzinnych stron, Karpowicz umieszczał akcję swoich dzieł w innych regionach Polski (np. w Karkonoszach), zawsze jednak w miejscowych lasach i puszczach.

Cykl Księga puszczy:

• Szlakiem czarnego zwierza
• Bałabuszka – Złoty Lis
• Tytan, byk nad byki

(tomy z Księgi puszczy wydawano też oddzielnie)

• Pieśń wileńskich lasów (w okresie PRL – pod tytułem Piewca kniei)
• Żelazny wilk
• Moja wojna
• Lato po indiańsku
• Saga o niedźwiedziu
• Władca Doliny Morskiego Oka
• W zielonych lasach młodości
• Ryba bierze
• Quo vadis homo
• Vlastelin gor

• Karpowicz. Wigry Kwartalnik. [dostęp 2013-07-20].

• Pożegnanie T. Karpowicza
• Tytus Karpowicz w katalogu Biblioteki Narodowej