Upiór (rodzaj ssaków)

Upiór
	Emballonura
	Temminck, 1838
	; Upiór pacyficzny (E. semicaudata)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	mroczkokształtne
Nadrodzina	Emballonuroidea
Rodzina	upiorowate
Podrodzina	upiory
Plemię	Emballonurini
Rodzaj	upiór
	Typ nomenklatoryczny
	Emballonura monticola Temminck, 1838
Gatunki
	8 gatunków – zobacz opis w tekście
	8 gatunków – zobacz opis w tekście

Upiór^[2] (Emballonura) – rodzaj ssaków z podrodziny upiorów (Emballonurinae) w obrębie rodziny upiorowatych (Emballonuridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Azji Południowo-Wschodniej i Oceanii^[3]^[4]^[5].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 34–67 mm, długość ogona 10–22 mm, długość ucha 10–19,4 mm, długość tylnej stopy 5–9,5 mm, długość przedramienia 37,5–53 mm; masa ciała 3,5–14 g^[4]^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1838 roku holenderski zoolog Coenraad Jacob Temminck w artykule zatytułowanym O rodzajach Taphozous, Emballonura, Urocryptus i Diclidurus, opublikowanym w czasopiśmie „Tijdschrift voor natuurlijke geschiedenis en physiologie”^[1]. Temminck wymienił kilka gatunków – Vespertilio calcaratus Schinz, 1821 (= Vespertilio maximiliani J.B. Fischer, 1829), Vespertilio caninus Schinz, 1821 (= Emballonura macrotis J.A. Wagner, 1843), Proboscidea saxatilis Spix, 1823 (= Vespertilio naso Wied-Neuwied, 1820) i Emballonura monticola Temminck, 1838 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Emballonura monticola Temminck, 1838 (upiór górski).

Etymologia

Emballonura: gr. έμβάλλω emballō ‘rzucać się’; ουρα oura ‘ogon’^[7].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[8]^[6]^[3]^[2]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[4]^[3]^[6]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[6]	Podstawowe wymiary^[4]^[6]^[a]	Status IUCN^[9]
Emballonura monticola	Temminck, 1838	upiór górski	gatunek monotypowy	Półwysep Malajski, Sumatra, Borneo, Jawa, Celebes, Wyspy Anambas, Wyspy Natuna i kilkanaście przybrzeżnych wysp; zakres wysokości: 0–1800 m n.p.m.	DC: 4–4,7 cm DO: 11–1,4 cm DP: 3,8–4,5 cm MC: 4,5–7 g	LC
Emballonura alecto	(Eydoux & P. Gervais, 1836)	upiór filipiński	4 podgatunki	Filipiny, Anambas, Natuna Besar, Borneo, Wyspy Talaud, Celebes, Moluki i Wyspy Raja Ampat (Gag); zakres wysokości: 0–450 m n.p.m.	DC: 4,6–4,8 cm DO: 1,2–1,7 cm DP: 4,3–4,8 cm MC: 4,5–7 g	LC
Emballonura raffrayana	Dobson, 1879	upiór papuaski	3 podgatunki	Moluki (Halmahera, Seram, Ambon i Gebe), Nowa Gwinea (wraz z wyspami Zatoki Cenderawasih), Archipelag Bismarcka i Wyspy Salomona	DC: 3,7–5,8 cm DO: 1–1,4 cm DP: 3,7–4,7 cm MC: 4,2–10,2 g	LC
Emballonura furax	O. Thomas, 1911	upiór złodziejski	gatunek monotypowy	Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: Nowa Gwinea (wyspy Biak i Yapen, dystrykt Fak-fak i wschodnie Góry Centralne); zakres wysokości: 0–1500 m n.p.m.	DC: 5,4–6,1 cm DO: 1–1,9 cm DP: 4,8–5,3 cm MC: 9,5–14 g	LC
Emballonura beccarii	W. Peters & Doria, 1881	upiór jaskiniowy	3 podgatunki	Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: Wyspy Kai, Nowa Gwinea, Biak, Yapen, Nowa Irlandia, Wyspa Bougainville’a i Wyspy Trobrianda oraz Luizjady; zakres wysokości: 0–1500 m n.p.m.	DC: 3,4–5 cm DO: 1–2,2 cm DP: 3,7–4,4 cm MC: 3,5–5,3 g	LC
Emballonura dianae	J. Edwards Hill, 1956	upiór wielkouchy	gatunek monotypowy	Papua-Nowa Gwinea i Wyspy Salomona: Nowa Gwinea (prowincje Western i Southern Highlands oraz Gulf), Archipelag Bismarcka oraz Wyspy Salomona; zakres wysokości: 0–1400 m n.p.m.	DC: 4,8–6,4 cm DO: 1,1–1,6 cm DP: 4,2–4,8 cm MC: 5–10,5 g	LC
Emballonura serii	Flannery, 1994	upiór nowogwinejski	gatunek monotypowy	Indonezja (Yapen w Zatoce Cenderawasih) i Papua-Nowa Gwinea (Archipelag Bismarcka z wyspami Manus, Los Negros, Mussau i Nowa Irlandia); zakres wysokości: 0–300 m n.p.m.	DC: 4,4–6,7 cm DO: 1–1,9 cm DP: 4,4–5,3 cm MC: 3,9–7 g	VU
Emballonura semicaudata	(Peale, 1848)	upiór pacyficzny	4 podgatunki	Guam i Mikronezja (obecnie tylko na wyspie Aguigan), Palau, Karoliny (Chuuk i Pohnpei), Fidżi, Tonga, Samoa i Samoa Amerykańskie; zakres wysokości: 0–300 m n.p.m.	DC: 4,1–4,9 cm DO: 4,4–4,8 cm DP: 5,5–8 cm MC: brak danych	EN

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, VU – gatunek narażony, EN – gatunek zagrożony,.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; DP – długość przedramienia; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 C.J. Temminck. Over de geslachten Taphozous, Emballonura, Urocryptus en Diclidurus. „Tijdschrift voor Natuurlijke Geschiedenis en Physiologie”. 5, s. 22, 1838. (niderl.).
1 2 3 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 99. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 148. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
1 2 3 4 5 F. Bonaccorso: Family Emballonuridae (Sheath-tailed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 359–361. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Emballonura. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-23]. (ang.).
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 485–486. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 257, 1904. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-07]. (ang.).
↑ Taxonomy: Emballonura – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-01-05]. (ang.).

[9] DC – długość ciała; DO – długość ogona; DP – długość przedramienia; MC – masa ciała

[Temminck-1] 1 2 C.J. Temminck. Over de geslachten Taphozous, Emballonura, Urocryptus en Diclidurus. „Tijdschrift voor Natuurlijke Geschiedenis en Physiologie”. 5, s. 22, 1838. (niderl.).

[Cichocki&inni-2] 1 2 3 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 99. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-3] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 148. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Bonaccorso-4] 1 2 3 4 5 F. Bonaccorso: Family Emballonuridae (Sheath-tailed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 359–361. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Emballonura. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-23]. (ang.).

[amw-6] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 485–486. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-7] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 257, 1904. (ang.).

[mdd-8] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-07]. (ang.).

[10] Taxonomy: Emballonura – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-01-05]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[a]

[9]