Vilim Frančić
![]() | |
| Data i miejsce urodzenia |
1 maja 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
16 września 1978 |
| docent doktor habilitowany nauk filologicznych | |
| Specjalność: język serbsko-chorwacki | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
Vilim Frančić (ur. 1 maja 1896 w Daruvarze[1], zm. 16 września 1978 w Krakowie) – chorwacki slawista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Życiorys
Okres międzywojenny
Syn Gjuro i Josipy Budalek[1]. W latach 1914–1915 jako ochotnik był żołnierzem II Brygady Legionów Polskich. Ranny w bitwie został zwolniony z wojska. W 1916 zdał maturę w Gimnazjum św. Anny. Studia polonistyczne, slawistyczne oraz germanistyczne rozpoczął na Uniwersytecie Jagiellońskim. Doktorat z filozofii uzyskał w Uniwersytecie Jagiellońskim w 1924 na podstawie rozprawy Pieśni serbskie o Kosowym Polu i ich dzieje w Polsce oraz został lektorem języka chorwackiego na Uniwersytecie Jagiellońskim. W okresie międzywojennym w zagrzebskim czasopiśmie „Obzor” opublikował kilka artykułów o Polsce. Jednocześnie pisał w polskiej prasie o Słowianach Południowych oraz wygłaszał w krakowskim radiu audycje o pisarzach chorwackich. W latach 1924–1939 działał jako sekretarz Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Jugosłowiańskiej w Katowicach.
W okresie międzywojennym pracował jako dyrektor Szkoły Handlowej w Proszowicach, był nauczycielem języka polskiego w Królewskiej Hucie, dyrektorem gimnazjum w Katowicach i wizytatorem szkół średnich okręgu krakowskiego.
II wojna światowa
W nazistowskiej operacji Sonderaktion Krakau w roku 1939 został aresztowany razem z naukowcami krakowskich szkół wyższych i wywieziony w obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, gdzie został wybrany przez swoich kolegów (współwięźniów) na „męża zaufania”. Po uwolnieniu wraz z Ivo Andriciem starał się o zwolnienie z obozu pozostałych profesorów.
W czasie wojny troszczył się o zwolnionych z obozu profesorów i nauczycieli, którzy uciekli z Warszawy. Uczestniczył w tajnym nauczaniu.
Działalność po wojnie
Po wojnie kontynuował pracę na Uniwersytecie Jagiellońskim: wykładał gramatykę opisową i historię języka serbsko-chorwackiego w latach 1946–1971. Intensywnie pracował nad nawiązaniem kontaktów chorwacko-polskich w latach 1945–1948. W roku 1948 doszło do zerwania współpracy między krajami. Frančić popadł wówczas w niełaskę władz. Po złagodzeniu stosunków w roku 1956 kontynuował przerwaną współpracę z chorwackimi kolegami. W czerwcu 1961 habilitował się na podstawie pracy Budowa serbochorwackich kolektywów. Uczestniczył w kilku seminariach dla slawistów zagranicznych organizowanych przez Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Zagrzebskiego. Był laureatem wielu nagród.
Ożeniony w 1925 z Kazimierą Zamojską (1898–1976), miał dwoje dzieci: córka Maja była farmaceutką, syn Mirosław - historykiem, profesorem UJ.
Zmarł w Krakowie, spoczął obok żony na cmentarzu Rakowickim (kwatera GC-8-15)[2].
Prace
Opublikował wiele prac z dziedziny kroatystyki. Do jego najwybitniejszych dzieł należą dwutomowy Słownik serbsko-chorwacko-polski oraz Gramatyka opisowa języka serbo-chorwackiego.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Niepodległości
- Krzyż Oświęcimski (pośmiertnie)
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)[3]
- Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
- Odznaka Grunwaldzka - za działania przeciw Niemcom podczas okupacji
- Złota Odznaka „Za pracę społeczną dla Miasta Krakowa”
- Krzyż Oficerski Orderu Świętego Sawy (Jugosławia)
Źródło:[4].
Przypisy
- 1 2 Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 180.
- ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 72, ISBN 978-83-233-4527-5.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 15 stycznia 1955 r. Nr 0/165 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
- ↑ Vilim Frančić
Bibliografia
- Neda Pintarić, Frančić Vilim, Hrvatski biografski leksikon, t. 4, Leksikografski zavod Miroslav Krleža, Zagreb, 1998, s. 359–360.
- Frančić Vilim, Czy wiesz kto to jest, Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, Warszawa, 1938, s. 180.
- Wanda Baczkowska, Vilim Frančić (1898–1978), Wyrok na Uniwersytet Jagielloński 6 listopada 1939, Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków, 1989, 148–148.
- Ivan Raos, Slaven Kale: Vilim Frančić
Linki zewnętrzne
- Vilim Frančić – most między Krakowem a Chorwacją, Ambasada RP w Zagrzebiu
- Andrzej R. Małecki, The Sonderaktion prisoners in Wrocław. www2.almamater.uj.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].
