Wąż ostrogłowy

Wąż ostrogłowy
	Oxybelis fulgidus
	(Daudin, 1803)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Rząd	łuskonośne
Podrząd	węże
Infrarząd	Alethinophidia
Nadrodzina	Colubroidea
Rodzina	połozowate
Podrodzina	Colubrinae
Rodzaj	Oxybelis
Gatunek	wąż ostrogłowy
Synonimy
	Coluber fulgidus Daudin, 1803; Dryophis splendidus — Wagler, 1828; Dryophis fulgidus — Wagler, 1828; Dryiophis catesbyi Schlegel, 1837; Oxybelis fulgidus — Dumeril, 1853;
	Coluber fulgidus Daudin, 1803; Dryophis splendidus — Wagler, 1828; Dryophis fulgidus — Wagler, 1828; Dryiophis catesbyi Schlegel, 1837; Oxybelis fulgidus — Dumeril, 1853;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski

Wąż ostrogłowy^[4] (Oxybelis fulgidus) – gatunek jadowitego węża z rodziny połozowatych (Colubridae). Występuje w Ameryce Południowej i Ameryce Środkowej. Prowadzi dzienny, nadrzewny tryb życia.

Systematyka

Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1803 roku francuski przyrodnik François Marie Daudin w szóstym tomie „Histoire Naturelle, Générale et Particulière des Reptiles”. Autor nadał wężowi nazwę Coluber fulgidus, a jako miejsce typowe podał Surinam^[2]^[5]. Holotyp to okaz o długości 1524 mm^[6], przechowywany w Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu (MNHN)^[2]^[7], jednak według informacji z 2019 roku – nie został odnaleziony^[2]. Nie wyróżnia się podgatunków^[1]^[2].

Etymologia

Oxybelis: gr. οξυβελης oxubelēs „ostro zakończony, ostry”^[8].
fulgidus – łac. fulgidus – „krótki”, łac. rostrum – „błyszczący, lśniący”^[2].

Morfologia

Jest to średniej wielkości wąż o głowie z cienkim, ostro zakończonym pyskiem, który z góry przypomina kształt grotu strzały. Oczy duże, tęczówki w kolorze od jasnożółtego do złotego, które w częściach bocznych mają ciemne przebarwienia, źrenica okrągła. Tułów bardzo cienki i smukły. Grzbiet ma jednolity jasnozielony kolor. Brzuch od jasnozielonego do żółtozielonego z parą jasnożółtych cienkich pasków bocznych. Ogon długi. Występuje niewielki dymorfizm płciowy, samice mają większą głowę i krótszy ogon niż samce. Uzębienie typu Opisthoglypha^[9]^[10].

Wymiary^[10]^[11]:


	Samiec	Samica
Długość całkowita (mm)	1610	2063
Długość SVL^[a] (mm)	1305	1420
Długość TL^[b] (mm)	305	643
Łuski grzbietowe (rzędy)	17/17/13	17/17/13
Tarczki brzuszne	198–217	198–217
Tarczki podogonowe	139–186	139–186

Występowanie

Wąż ostrogłowy występuje w Meksyku, Gwatemali, Salwadorze, Hondurasie, Belize, Nikaragui, Kostaryce, Panamie, Kolumbii, Wenezueli, Trynidadzie i Tobago, Ekwadorze, Brazylii, Peru, Boliwii, Gujanie, Surinamie i Gujanie Francuskiej. W Ekwadorze gatunek ten odnotowano we wschodnich podnóżach Andów oraz w Amazonii w prowincjach Orellana, Sucumbíos, Morona Santiago i Napo na wysokości 117–1080 m n.p.m.^[9]^[10]

Ekologia i zachowanie

Gatunek prowadzi dzienny, nadrzewny tryb życia. Występuje w pierwotnych nizinnych i podgórskich lasach deszczowych, zarówno lądowych, jak i okresowo zalewanych, w lasach wtórnych, na bagnach i obrzeżach lasu. Żeruje w ciągu dnia na niskiej roślinności lub na drzewach do 20 m wysokości nad ziemią. W nocy odpoczywa na niskiej roślinności i na drzewach. Dieta tego gatunku składa się z małych ptaków (np. tapiranga ciemna Ramphocelus carbo^[12], drozdek rdzawy Catharus occidentalis czy gołąbeczek malutki Columbina passerina^[13]), jaszczurek (np. Ameiva ameiva, Gonatodes humeralis czy Thecadactylus solimoensis), a także małych gryzoni. Ofiary zjada od głowy, paraliżując je jadem, który składa się przede wszystkim z fulgimotoksyny, neurotoksyny specyficznej dla tego taksonu. Jest ona szczególnie toksyczna dla ptaków i gadów. U ludzi wywołuje łagodne miejscowe efekty, takie jak swędzenie, zaczerwienienie, obrzęk i lekkie drętwienie, ale nie powoduje żadnych długoterminowych konsekwencji^[10].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN wąż ostrogłowy jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern)^[3]. Opisywany jest jako niepospolity, ale systematycznie obserwowany, a populacja jest określana jako stabilna^[10].

Uwagi

↑ SVL – ang. Snout–vent length – odległość od przodu głowy do odbytu.
↑ TL – ang. Tail length – długość ogona od odbytu do końca ogona.

Przypisy

1 2 Oxybelis fulgidus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2025-03-03] (ang.).
1 2 3 4 5 6 7 8 9 P. Uetz & J. Hallermann, Oxybelis fulgidus (DAUDIN, 1803), [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2025-03-03] (ang.).
1 2 Oxybelis fulgidus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2025-03-05] (ang.).
↑ W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 202, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.
↑ F.M. Daudin: Histoire Naturelle, Générale et Particulière des Reptiles. T. 6. Paryż: F. Dufart, 1803, s. 352. (fr.).
↑ Van Wallach, Kenneth L. Williams, Jeff Boundy: Snakes of the World: A Catalogue of Living and Extinct Species. Boca Raton: Taylor and Francis, CRC Press, 2014, s. 516. ISBN 978-1-4822-0848-1. (ang.).
↑ Mark HenryM.H. Sabaj Mark HenryM.H., Codes for Natural History Collections in Ichthyology and Herpetology, „Copeia”, 108 (3), 2020, s. 593–669, DOI: 10.1643/ASIHCODONS2020 (ang.).
↑ J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 183. (niem.).
1 2 G.G. Pazmiño-Otamendi G.G., Oxybelis fulgidus, [w:] Reptiles del Ecuador. Version 2022.0. (red. Torres-Carvajal, O., Pazmiño-Otamendi, G., Ayala-Varela, F. y Salazar-Valenzuela, D), Quito: Museo de Zoología, Pontificia Universidad Católica del Ecuador, 2020 (hiszp.).
1 2 3 4 5 A.A. Quezada A.A., Green Vine-Snake (Oxybelis fulgidus), [w:] Reptiles of Ecuador: Life in the middle of the world. (red. Arteaga A, Bustamante L, Vieira J), 2023, DOI: 10.47051/OTCO6833 (ang.).
↑ Jay M. Savage: The Amphibians and Reptiles of Costa Rica: A Herpetofauna Between Two Continents, Between Two Seas. Chicago and London: University of Chicago Press, 2002, s. 678–679. ISBN 0-226-73537-0.
↑ E.J.E.J. Hernández-Ruz E.J.E.J., Oxybelis fulgidus (Green Vine Snake) Diet, „Herpetological Review”, 50 (1), 2019, s. 166–167 (ang.).
↑ R. deR. Fraga R. deR., Oxybelis fulgidus (Green Vine Snake) Diet, „Herpetological Review”, 43 (3), 2012, s. 495–496 (ang.).

Bibliografia

Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, OCLC 637083062 (ang.).

[uwaga_1-12] SVL – ang. Snout–vent length – odległość od przodu głowy do odbytu.

[uwaga_2-13] TL – ang. Tail length – długość ogona od odbytu do końca ogona.

[itis-1] 1 2 Oxybelis fulgidus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2025-03-03] (ang.).

[rd-2] 1 2 3 4 5 6 7 8 9 P. Uetz & J. Hallermann, Oxybelis fulgidus (DAUDIN, 1803), [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2025-03-03] (ang.).

[iucn-3] 1 2 Oxybelis fulgidus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2025-03-05] (ang.).

[Juszczyk-4] W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 202, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.

[Pierwszy-5] F.M. Daudin: Histoire Naturelle, Générale et Particulière des Reptiles. T. 6. Paryż: F. Dufart, 1803, s. 352. (fr.).

[Wallach2014-6] Van Wallach, Kenneth L. Williams, Jeff Boundy: Snakes of the World: A Catalogue of Living and Extinct Species. Boca Raton: Taylor and Francis, CRC Press, 2014, s. 516. ISBN 978-1-4822-0848-1. (ang.).

[KodyMuzeum-7] Mark HenryM.H. Sabaj Mark HenryM.H., Codes for Natural History Collections in Ichthyology and Herpetology, „Copeia”, 108 (3), 2020, s. 593–669, DOI: 10.1643/ASIHCODONS2020 (ang.).

[Wagler-8] J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 183. (niem.).

[Reptiles_Ecuador-9] 1 2 G.G. Pazmiño-Otamendi G.G., Oxybelis fulgidus, [w:] Reptiles del Ecuador. Version 2022.0. (red. Torres-Carvajal, O., Pazmiño-Otamendi, G., Ayala-Varela, F. y Salazar-Valenzuela, D), Quito: Museo de Zoología, Pontificia Universidad Católica del Ecuador, 2020 (hiszp.).

[R_Ecuador-10] 1 2 3 4 5 A.A. Quezada A.A., Green Vine-Snake (Oxybelis fulgidus), [w:] Reptiles of Ecuador: Life in the middle of the world. (red. Arteaga A, Bustamante L, Vieira J), 2023, DOI: 10.47051/OTCO6833 (ang.).

[Savage2002-11] Jay M. Savage: The Amphibians and Reptiles of Costa Rica: A Herpetofauna Between Two Continents, Between Two Seas. Chicago and London: University of Chicago Press, 2002, s. 678–679. ISBN 0-226-73537-0.

[Hernandez-Ruz2019-14] E.J.E.J. Hernández-Ruz E.J.E.J., Oxybelis fulgidus (Green Vine Snake) Diet, „Herpetological Review”, 50 (1), 2019, s. 166–167 (ang.).

[Fraga2012-15] R. deR. Fraga R. deR., Oxybelis fulgidus (Green Vine Snake) Diet, „Herpetological Review”, 43 (3), 2012, s. 495–496 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[a]

[b]

[12]

[13]