Wąsy i peruka

Wąsy i peruka – trzyaktowa komedia Józefa Korzeniowskiego. Prapremiera odbyła się w Krakowie 30 września 1852.[1]

Tematyka

Tematem utworu jest tzw. spór fraka z kontuszem, tj. dyskusja o uleganiu zagranicznym wpływom wobec wierności staropolskiej tradycji. Temat ten był wielokrotnie poruszany w polskiej literaturze oświeceniowej (m.in. Fraczek zawstydzony, Szkoda wąsów i Cudzoziemczyzna). Wydana w 1852 r. komedia Wąsy i peruka jest pierwszą, która ujmuje ten temat z pozycji historycznej.[2]

Treść

Akcja utworu osadzona w Warszawie w drugiej połowie XVIII w. Dwóch rywali ubiega się o rękę panny Tekli. Pierwszy z nich: Wojnicki ubiera się po francusku (frak, peruka), drugi: Zamiechowski nosi staropolski kontusz i wąsy aż do momentu, kiedy daje się oszukać. Intryganci przekonują Zamiechowskiego, że zyska godność kasztelana i tym samym znacznie zwiększy swoje szanse na ożenek z panną Teklą, jeśli zmieni ubiór na bardziej cudzoziemski. Zamiechowski podchodzi do sprawy bardzo poważnie: sprowadza francuskich krawców i balwierza a następnie szykuje się do przymiarki nowych strojów. Jednak widząc swoje odbicie w lustrze i słysząc szyderczy śmiech służących wpada we wściekłość. Zrzuca z siebie perukę i frak i z pasją rzuca je na ziemi. Decyduje ostatecznie, że woli pozostać wiernym staropolskiemu kontuszowi.[2]

Inscenizacje (wybór)

XIX wiek

Premiera Wąsów i peruki we Lwowie odbyła się 19 listopada 1852. W teatrze krakowskim sztuka była wznawiana przynajmniej ośmiokrotnie do końca XIX w (1855, 1860, 1861, 1863, 1868, 1869, 1893). W 1875 r. komedia ta została odegrana jako przedstawienie inaugurujące otwarcie Teatru Polskiego w Poznaniu. Na terenie zaboru rosyjskiego komedia Wąsy i peruka była zakazana przez cenzurę od 1864 r. Wystawiano ją jedynie na prowincji (Brześć Litewski, Busko, Lublin, Ciechanów). Teatr Polski Józefa Teksla wystawił tę sztukę w Petersburgu (1882)[1]

XX wiek[3][1]

Teatr Rok premiery Reżyseria
Teatr Polski w Warszawie 1913 Aleksander Zelwerowicz
Teatr Polski w Wilnie 1914
Teatr Polski w Kijowie 1917
Teatr Polski w Poznaniu 1925 Mieczysław Szpakiewicz
Teatr Reduta w Wilnie 1928
Teatr Miejski w Bydgoszczy 1930 Kazimierz Korecki
Teatr Miejski im. Juliusza Słowackiego w Krakowie 1934
Teatr Ziemi Pomorskiej w Toruniu 1935 Hanna Małkowska
Teatr Nowy w Poznaniu 1946 Czesław Strzelecki

XXI wiek

W 2008 r. Studium Aktorskie przy Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach wystawiło Wąsy i perukę (reż. Bogumiła Murzyńska). Przedstawienie odbyło się w Muzeum Zamkowym w Pszczynie.[4]

Spektakl radiowy

W 1968 r. w Teatrze Polskiego Radia wyemitowano spektakl Wąsy i peruka w adaptacji Zofii Orszulskiej i reżyserii Ireny Byrskiej.[5]

Przypisy

  1. 1 2 3 Stanisław Dąbrowski, "Wąsy i peruka" na scenach, [w:] Józef Korzeniowski, Komedie : Żydzi - Doktor medycyny - Wąsy i peruka - Majątek albo imię, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1954, s. 389-392.
  2. 1 2 Zbigniew Raszewski, Staroświecczyzna i postęp czasu : o teatrze polskim (1765-1865), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1963, s. 322-323.
  3. ↑ Wąsy i peruka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (sztuki) [dostęp 2023-07-30].
  4. ↑ Przedstawienie teatralne na zamku [online], Pless.pl [dostęp 2023-07-30].
  5. ↑ Wąsy i peruka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (przedstawienia) [dostęp 2023-07-27].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.