Władysław Adam
 | |
 porucznik piechoty | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1921, 1939–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Późniejsza praca |
sędzia, notariusz, adwokat |
| Odznaczenia | |
   | |
.png){kind=small}
Władysław Adam (ur. 2 września 1897 w Błażowej, zm. w kwietniu 1940 w Katyniu) – polski sędzia, adwokat, notariusz, działacz niepodległościowy, doktor prawa i porucznik piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej[1].
Życiorys
Syn Józefa i Antoniny z Pleśniaków urodzony 2 września 1897 roku w Błażowej[a][2] koło Rzeszowa w Zachodniej Galicji. Tam ukończył szkołę powszechną, a następnie gimnazjum i liceum w Rzeszowie[1][3]. W 1914 roku wstąpił do 1 pułku piechoty I Brygady Legionów. Walczył w jego składzie do kryzysu przysięgowego. Jako poddany austriacki wcielony jesienią 1917 roku do armii austriackiej, walczył na froncie włoskim. W maju 1918 roku wykorzystując urlop, nie powrócił do jednostki i wstąpił do POW. Od stycznia 1919 roku w Wojsku Polskim. W składzie 17 pułku piechoty walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1920 roku służył w 2 pułku Straży Granicznej, gdzie uzyskał awans na porucznika. W końcu 1920 roku na własną prośbę przeniesiony do rezerwy. Pozostawał w rezerwie 17 pp[4]. Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego (uzyskał tytuł doktora praw). W okresie międzywojennym pracował jako notariusz, sędzia i adwokat (z dwoma wspólnikami prowadził w Rybniku kancelarię adwokacką)[2].
Zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów rezerwy piechoty. W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Pszczyna. Posiadał przydział do 75 pułku piechoty w Chorzowie[5].
W kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w 75 pułku piechoty[1]. Po agresji ZSRR na Polskę w nieznanych okolicznościach dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał w obozie jenieckim NKWD w Kozielsku[6]. Między 13 a 16 kwietnia 1940 roku przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD – lista wywózkowa 029/2[1] z 13 kwietnia 1940 roku[6]. Znalazł się w transporcie grupy 18 jeńców[b] wywiezionych z Kozielska na stację kolejową w Gniezdowie, a następnie do lasu między Gniezdowem a Katyniem na rozstrzelanie[7]. Według źródeł rosyjskich został rozstrzelany między 16 a 19 kwietnia 1940 roku[6]. Zamordowanych w tym miejscu jeńców grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych w lesie katyńskim[8], gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[9]. Podczas ekshumacji prowadzonej pod nadzorem Niemców w 1943 roku[10], przy szczątkach niezidentyfikowanego wojskowego oznaczonych numerem 2750[11][12][13] znaleziono: świad. szczep. w Kozielsku, wieczne pióro, dwie wizytówki na nazwiska: Rudolf Zeman, Dworcowa 4 oraz dr. Władysław Adam, notariusz, a także kartkę z adresem Klimek Ludwik – Kraków, ul. Bosacka 39[14] – zapis na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 02750[14].
W Archiwum Robla w pakiecie 105bis-10, znajduje się notatnik Juliana Mieczysława Budzyna, w którym pod datą 7 kwietnia 1940 roku wspomniany jest Władysław Adam[6].
Życie prywatne
Miał trzy siostry. Ożenił się z Germaną z Waniów, w 1939 roku zamieszkali w Rybniku przy ul. Ogródki 5 (żona po wojnie wróciła do Błażowej, zmarła w 1946 roku)[1][3].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Niepodległości – 29 grudnia 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[15]
- Krzyż Kampanii Wrześniowej – pośmiertne 1 stycznia 1986
- Krzyż I Brygady Legionów
Upamiętnienie
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował pośmiertnie por. Władysława Adama na stopień kapitana[16][17][18]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[19][20][21].
„Dąb Pamięci” w Błażowej Dolnej (certyfikat nr 000993/002357/WE/2009) – posadzony w 2009 roku przez uczniów Szkoły Podstawowej im. Armii Krajowej w Błażowej Dolnej w ramach programu „Katyń... ocalić od zapomnienia” Stowarzyszenia „Parafiada” im. św. Józefa Kalasancjusza[3].
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Według notki biograficznej opracowanej przez Rodzinę Katyńską w Katowicach (ze zbiorów rodzinnych) rodzina Adamów mieszkała w Mokłuczce (w źródle wtórnym pod błędną nazwą Makłuczka) – leśnym przysiółku należącym do Błażowej.
- ↑ Razem z Józefem Baranem-Bilewskim, Kazimierzem Gardułą, Janem Grodeckim, Franciszkiem Gwizdakiem, Józefem Jaroniem, Tadeuszem Kmieciem, Sylwestrem Kwiatkowskim, Józefem Osiką, Konradem Pawikowskim, Henrykiem Pisarkiem, Józefem Rubischem, Aleksandrem Stasiniewiczem, Henrykiem Szurlejem, Janem Szurlejem, Alojzym Tatkowskim, Tadeuszem Zajączkowskim i Władysławem Żeleskim.
Przypisy
- 1 2 3 4 5 Snitko-Rzeszut (red.) 2000 ↓, s. 1 (PDF – 81).
- 1 2 Por. rez. Władysław Adam. Notka biograficzna w opracowaniu Rodziny Katyńskiej w Katowicach – ze zbiorów rodzinnych. [w:] Strona Muzeum Katyńskiego. muzeumkatynskie.pl > Historia Zbrodni Katyńskiej > Sylwetki > Adam Władysław > Biografia [on-line]. Muzeum Katyńskie, 2011. [dostęp 2016-06-17].
- 1 2 3 ADAM Władysław, kapitan, syn Józefa. [w:] Strona programu „Katyń... ocalić od zapomnienia”. katyn-pamietam.pl > Bohaterowie > ADAM Władysław [on-line]. Stowarzyszenie „Parafiada” im. św. Józefa Kalasancjusza, 2009. [dostęp 2018-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-09)].
- ↑ Rocznik Oficerski, Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 174, 502.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 17, 548, w 1934 roku zajmował 910. lokatę na liście starszeństwa oficerów rezerwy piechoty.
- 1 2 3 4 Рогинский (przew. kol. red.), Еремина (red.) 2015 ↓, s. 138 (PDF – 72).
- ↑ Kamil A. Skwirut: Za gwiazdkę więcej na mundurowym pagonie… Ofiary Zbrodni Katyńskiej pochodzące z przedwojennego powiatu rzeszowskiego. W: Natalia Niedzielska-Burdzy (red.): Regiony – kultura – demokracja. Wybrane teksty z V Konferencji Młodych Naukowców 9–10.06.2011 r.. Wyd. I. Wrocław: 2013, s. 273–274 (PDF – 274–275). ISBN 978-83-928510-9-7. [dostęp 2016-06-16].
- ↑ Mord, kłamstwo i walka o prawdę. Kalendarium zbrodni katyńskiej - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2024-11-14] (pol.).
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2024-06-27] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06].
- ↑ Verzeichnis der bis zum 7. Juni 1943 identifizierten 4143 Leichen. W: Deutsche Informationsstelle (autor korporatywny): Amtliches Material zum Massenmord von Katyn. Berlin: Zentralverlag der NSDAP. Franz Eher Nahf. GmbH, 1943, s. 239 (wersja cyfrowa – 223, PDF – 225), kol. 2. [dostęp 2018-11-04]. (niem.).. Im Auftrage des Auswärtigen Amtes auf Grund urkundlichen Beweismaterials zusammengestellt, bearbeitet und herausgegeben von der Deutschen Informationsstelle.
- ↑ Auswärtiges Amt, „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 239 [dostęp 2025-01-14] (niem.).
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2025-01-14].
- 1 2 Mariusz Olczak (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 244, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-01-14] (pol.).
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 27, poz. 41.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 71 [dostęp 2024-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
Bibliografia
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
- Janina Snitko-Rzeszut (red.), Marek Tarczyński (kier. opr.), Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Cz. 1: (Antoni Abramowicz – Józef Kucharski). Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2000, s. 1 (PDF – 81). ISBN 83-905590-7-2. [dostęp 2016-06-16]. Przedmiotowy biogram także w: Biogramy Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Władysław ADAM s. Józefa. [w:] Biogramy Ofiar Zbrodni Katyńskiej. ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl > A [on-line]. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. s. 1. [dostęp 2018-11-04].
- А.Б. Рогинский (przew. kol. red.), Лариса Еремина (red.): Убиты в Катыни. Книга памяти польских военнопленных – узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению Политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Wyd. I. Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015, s. 138 (PDF – 72). ISBN 978-5-78700-123-5. [dostęp 2016-06-16]. (ros.).
Linki zewnętrzne
- Fotografia Władysława Adama w mundurze podporucznika PSZ z autografem (ze zbiorów Mediateki Muzeum Katyńskiego w Warszawie).
- Tabliczka w kolumbarium na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu.
.jpg&max=1200){kind=link}