Władysław Michał Dębicki

Władysław Michał Dębicki

Data i miejsce urodzenia	4 listopada 1836 Smardzew
Data i miejsce śmierci	8 kwietnia 1911 Warszawa
Miejsce pochówku	cmentarz Powązkowski w Warszawie
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	1887

Władysław Michał Dębicki (ur. 1853 w Smardzewie, zm. 8 marca 1911 w Warszawie) – polski duchowny katolicki, publicysta, filozof, filolog klasyczny i nauczyciel.

Urodził się w Smardzewie w okolicach Zgierza. Studiował na Wydziale Historyczno-Filoloficznym Uniwersytetu Warszawskiego, ukończonej uzyskaniem stopnia kandydata nauk. Jego rozprawa poświęcona ateńskiemu historykowi Filochorosowi została opublikowana w języku rosyjskim i nagrodzona złotym medalem^[1] .

W latach 1877–1885 był nauczycielem języków starożytnych w III Gimnazjum w Warszawie. Podjął również studia teologiczne, po ukończeniu których przyjął święcenia kapłańskie (1887). Jako kapłan pracował również w szkołach prywatnych i w II Gimnazjum w Warszawie^[1] .

Od czasu studiów współpracował z licznymi czasopismami: Kroniką Rodzinną (1874-1901), Biblioteką Warszawską, Tygodnikiem Ilustrowanym, Kłosami, Przeglądem Katolickim, Kwartalnikiem Teologicznym. Jego artykuły podejmowały problematykę religijną i filozoficzną^[1] .

Jego poglądy filozoficzne opierały się na myśli chrześcijańskiej, ujmowanej jednak w nieortodoksyjny sposób. Krytykował współczesny mu idealizm i agnostycyzm, za podważanie istnienia świata zewnętrznego, wartości chrześcijańskich i niezgodność ze zdrowym rozsądkiem. Poglądy te określał jako "nowoczesny sceptycyzm" i ich źródła widział w materializmie i buddyzmie^[1] .

Opracował również własną koncepcję duszy, zgodnie z którą ma ona zdolność formowania materii (w tym ludzkiego ciała), percepcji i samowiedzy. Śmierć jest "snem świadomości", a śniąca dusza oczekuje utworzenia nowego ciała, które będzie żyło w wieczności^[1] .

Oddziaływanie filozofii Dębickiego było niewielkie, choć jego prace spotkały się z polemikami, szczególnie ze stanowiska chrześcijańskiego, w których wskazywano na sprzeczność jego poglądów z nauką Kościoła. Największe znaczenie miały prace popularyzatorskie z zakresu nauki (w których wykazywał niesprzeczność wiedzy naukowej i chrześcijaństwa) i filozofii^[2][1] .

• (1876) Myśl i słowo. Logika i gramatyka, Warszawa;
• (1876, 1887²) O zasadniczych różnicach psychicznych pomiędzy człowiekiem a zwierzęciem, Warszawa;
• (1883, 1891²) Nieśmiertelność człowieka jako postulat filozoficzny przyrodoznawstwa, Warszawa;
• (1885) Postęp, szczęście i przewroty społeczne, w: Niwie, wyd. osobne Warszawa 1886;
• (1895) Wielkie bankructwo umysłowe. Rzecz o nowoczesnym skrajnym sceptycyzmie naukowo-filozoficznym z dodaniem studium "Koniec wieku XIX pod względem umysłowym", Warszawa;
• (1896) Filozofia nicości. Rzecz o istocie buddyzmu, Warszawa;
• (1901) Studia i szkice religijno-filozoficzne (I-II), Warszawa.

• MarianM. Ciszewski MarianM., Dębicki Władysław Michał, [w:] AndrzejA. Maryniarczyk (red.), Encyklopedia filozofii polskiej, t. 1, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2011, s. 286-287 .

• Dzieła Władysława Michała Dębickiego w bibliotece Polona