Włochatokolczak

Włochatokolczak
	Thrichomys
	Trouessart, 1880
	; Włochatokolczak zwyczajny (Thrichomys apereoides)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	gryzonie
Podrząd	jeżozwierzowce
Infrarząd	jeżozwierzokształtne
Nadrodzina	Octodontoidea
Rodzina	kolczakowate
Podrodzina	kolczaki
Plemię	Myocastorini
Rodzaj	włochatokolczak
	Typ nomenklatoryczny
	Nelomys apereoides Lund, 1839
Synonimy
	Thricomys Trouessart, 1897; Trichomys A. de Miranda-Ribeiro, 1914;
	Thricomys Trouessart, 1897; Trichomys A. de Miranda-Ribeiro, 1914;
Gatunki
	5 gatunków – zobacz opis w tekście
	5 gatunków – zobacz opis w tekście

Włochatokolczak^[4] (Thrichomys) – rodzaj ssaków z podrodziny kolczaków (Echimyinae) w obrębie rodziny kolczakowatych (Echimyidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Brazylii, Boliwii i Paragwaju^[5]^[6]^[7].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 125–240 mm, długość ogona 135–214 mm; masa ciała 120–365 g^[6]^[8].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1880 roku francuski zoolog Édouard Louis Trouessart w artykule zatytułowanym Katalog ssaków, zarówno żywych, jak i kopalnych, opublikowanym w czasopiśmie „Bulletin de la Société d’Études scientifiques d’Angers”^[1]. Trouessart wymienił trzy gatunki – Echimys brevicauda A. Günther, 1877, Echimys inermis Pictet, 1843 i Nelomys antricola Lund, 1839 (= Nelomys apereoides Lund, 1839) – nie wyznaczając gatunku typowego; gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)^[9] Nelomys antricola Lund, 1839 (= Nelomys apereoides Lund, 1839) (włochatokolczak zwyczajny).

Etymologia

Thrichomys (Thricomys, Trichomys): gr. θριξ thrix, τριχος trikhos ‘włosy’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[10].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[11]^[8]^[5]^[4]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[4]	Podgatunki^[6]^[5]^[8]	Rozmieszczenie geograficzne^[6]^[5]^[8]	Podstawowe wymiary^[6]^[8]^[b]	Status IUCN^[12]
Thrichomys laurenteus	O. Thomas, 1904		gatunek monotypowy	endemit Brazylii: od Ceará i Rio Grande do Norte na południe do środkowej Bahii; zakres wysokości: 15–800 m n.p.m.	DC: 12–24 cm DO: 13,5–21 cm MC: 120–365 g	DD
Thrichomys inermis	(F.-J. Pictet, 1843)	włochatokolczak wyżynny	gatunek monotypowy	od środkowej Bahii na zchód do środkowej Tocantins; zakres wysokości: 260–1030 m n.p.m.	DC: 18–22 cm DO: 11–20 cm MC: około 350 g	LC
Thrichomys apereoides	(P.W. Lund, 1839)	włochatokolczak zwyczajny	gatunek monotypowy	endemit Brazylii: Bahia i Minas Gerais; zakres wysokości: 890–1110 m n.p.m.	DC: 19,7–21 cm DO: 16,4–17,9 cm MC: 210–300 g	LC
Thrichomys pachyurus	(J.A. Wagner, 1845)	włochatokolczak paragwajski	gatunek monotypowy	środkowa-zachodnia Brazylia (Mato Grosso i Mato Grosso do Sul), skrajnie wschodnia Boliwia (Santa Cruz) i Paragwaj; zakres wysokości: 130–1190 m n.p.m.	DC: brak danych DO: brak danych MC: brak danych	LC
Thrichomys fosteri	O. Thomas, 1903		gatunek monotypowy	środkowo-zachodnia Brazylia (Mato Grosso i Mato Grosso do Sul) i Paragwaj; zakres wysokości: 90–370 m n.p.m.	DC: 11,9–22 cm DO: 11,1–20 cm MC: około 350 g	NE

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Uwagi

1 2 Niepoprawna późniejsza pisownia Thrichomys Trouessart, 1880.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 É.L. Trouessart. Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. „Bulletin de la Société d’Études scientifiques d’Angers”. Année 10, s. 179, 1880. (łac.).
↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 1. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1897, s. 606. (łac.).
↑ A. de Miranda Ribeiro: Mammíferos. Cebidæ, Hapalidæ; Vespertilionidæ, Emballonuridæ, Phyllostomatidæ; Felidæ, Mustelidæ, Canidæ, Procyonidæ; Tapyridæ; Suidæ, Cervidæ; Sciuridæ, Muridæ, Octodontidæ, Coenduidæ, Dasyproctidæ, Caviidæ e Leporidæ; Platanistidæ; Bradypodidæ, Myrmecophagidæ, Dasypodidæ; Didelphyidæ. Rio de Janeiro: Commissão de Linhas Telegraphicas Estrategicas de Matto-Grosso ao Amazonas, 1914, s. 42. (hiszp.).
1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 295. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 574. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 P.-H. Fabre, J. Patton & Y. Leite: Family Echimyidae (Hutias, Coypu South and American Spiny-rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 603. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Thrichomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-23].
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 368–369. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ S.F. dos Reis & L.M. Pessôa. Thrichomys apereoides. „Mammalian Species”. 741, s. 1, 2004. DOI: 10.1644/741. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 676, 1904. (ang.).
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-05-07]. (ang.).
↑ Taxonomy: Thrichomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-05-07]. (ang.).

[npp-2] 1 2 Niepoprawna późniejsza pisownia Thrichomys Trouessart, 1880.

[13] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Trouessart-1] 1 2 É.L. Trouessart. Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. „Bulletin de la Société d’Études scientifiques d’Angers”. Année 10, s. 179, 1880. (łac.).

[tro-3] É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 1. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1897, s. 606. (łac.).

[rib-4] A. de Miranda Ribeiro: Mammíferos. Cebidæ, Hapalidæ; Vespertilionidæ, Emballonuridæ, Phyllostomatidæ; Felidæ, Mustelidæ, Canidæ, Procyonidæ; Tapyridæ; Suidæ, Cervidæ; Sciuridæ, Muridæ, Octodontidæ, Coenduidæ, Dasyproctidæ, Caviidæ e Leporidæ; Platanistidæ; Bradypodidæ, Myrmecophagidæ, Dasypodidæ; Didelphyidæ. Rio de Janeiro: Commissão de Linhas Telegraphicas Estrategicas de Matto-Grosso ao Amazonas, 1914, s. 42. (hiszp.).

[Cichocki&inni-5] 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 295. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-6] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 574. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Fabre&inni-7] 1 2 3 4 5 P.-H. Fabre, J. Patton & Y. Leite: Family Echimyidae (Hutias, Coypu South and American Spiny-rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 603. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Thrichomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-23].

[amw-9] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 368–369. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[ms-10] S.F. dos Reis & L.M. Pessôa. Thrichomys apereoides. „Mammalian Species”. 741, s. 1, 2004. DOI: 10.1644/741. (ang.).

[Palmer-11] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 676, 1904. (ang.).

[mdd-12] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-05-07]. (ang.).

[14] Taxonomy: Thrichomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-05-07]. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[b]

[12]