Wieruszkorumieniak winny
_T.J.Baroni%252C_V.Hofst.jpg) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
wieruszkorumieniak winny |
| Nazwa systematyczna | |
| Entocybe vinacea (Scop.) T.J. Baroni, V. Hofst. & Largent N. Amer. Fung. 6(12): 9 (2011) | |
Wieruszkorumieniak winny (Entocybe vinacea (Scop.) T.J. Baroni, V. Hofst. & Largent) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entocybe, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1772 r. Giovanni Antonio Scopoli, nadając mu nazwę Agaricus vinaceus. Obecną nazwę nadali mu T.J. Baroni, David Lee Largent i Valérie Hofstetter w 2011 r.[1] Niektóre inne synonimy[2]:
- Entocybe vinacea var. fumosipes (Arnolds & Noordel.) T.J. Baroni, V. Hofst. & Largent 2011
- Entocybe vinacea var. violeipes (Arnolds & Noordel.) T.J. Baroni, V. Hofst. & Largent 2011
- Entoloma vinaceum (Scop.) Arnolds & Noordel. 1979
W internetowym atlasie grzybów ma polską nazwę dzwonkówka winna[3], ale po przeniesieniu gatunku do rodzaju Entocybe nazwa ta stała się niespójna z nazwą naukową. W 2025 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała nazwę wieruszkorumieniak winny, która jest spójna z nową nazwą naukową[4].
Morfologia
Średnica 2–4 cm, początkowo wypukły z lekko zagłębionym środkiem i podwiniętym brzegiem, nagi lub z nieco filcowatym środkiem, błyszczący, higrofaniczny; w stanie wilgotnym półprzezroczysty, prążkowany tylko na brzegu lub do dwóch trzecich promienia, rogowobrązowy z ciemniejszym, brązowym środkiem, szarobrązowy lub czerwonobrązowy, na brzegu tylko nieznacznie jaśniejszy; w stanie suchym dużo jaśniejszy[5].
W liczbie 20–25, wyjątkowo do 40, z blaszeczkami (l = 1–3), średnio gęste, przyrośnięte lub lekko zbiegające, o szerokości do 5 mm, segmentowane do brzuchatych, szare, potem z różowym odcieniem. Krawędzie równe lub ząbkowane, tej samej barwy[5].
Wysokość 2,7–6 cm, grubość 0,15–0,3 cm, pełny, cylindryczny lub wygięty, ze zwężającą się podstawą, czasami prawie zakorzeniający się. Powierzchnia na szczycie szarawa, ku dołowi żółtawa, naga, gładka lub z kilkoma rozproszonymi, srebrzystymi włókienkami, u podstawy biało kutnerowata[5].
W kapeluszu cienko-błoniasty, w trzonie krucho-włóknisty, tej samej barwy co powierzchnia, tylko w samym środku trzonu nieco bledszy. Brak wyraźnego zapachu i smaku[5].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 6,5–9 × 5,5–7,5 µm, Qav = 1,2, wielokątne, cienkościenne. Podstawki 25–40 × 8–12,5 µm, 4-zarodnikowe, ze sprzążkami. Cystyd brak. Skórka kapelusza typu cutis z przejściami w ixocutis, złożona z promieniście ułożonych, cylindrycznych strzępek o szerokości, 2–5 (–7) µm. W skórce kapelusza i skórce górnej części trzonu występuje brązowy pigment. Sprzążki liczne we wszystkich częściach grzyba[5].
Występowanie i siedlisko
Występuje w Ameryce Północnej i Europie[6]. Na nizinach Europy Zachodniej nie jest rzadki[5]. W Polsce jego stanowiska podali B. Gierczyk i inni w 2018 r.[3]
Grzyb naziemny, prawdopodobnie mykoryzowy[7]. Owocniki pojedynczo lub w małych grupach na terenach trawiastych i na wrzosowiskach, na ubogich, piaszczystych, kwaśnych glebach w plejstoceńskich obszarach piaszczystych i starych wydmach przybrzeżnych[5].
Przypisy
- 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2025-05-15] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2025-05-15] (ang.).
- 1 2 Entocybe vinacea (Scop.) T.J. Baroni, V. Hofstetter et Largent (dzwonkówka winna) [online] [dostęp 2025-05-15].
- ↑ Rekomendacja nr 4 (2025) Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 28 stycznia 2025 (pol.).
- 1 2 3 4 5 6 7 1988. Flora Agaricina Neerlandica -- Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands. 1: Entolomataceae, t. 1, 1988, s. 110 [dostęp 2025-05-15] (ang.).
- ↑ Występowanie Entocybe vinacea na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2025-05-15] (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 239, ISBN 83-89648-09-1.