Wiewióreczka

Wiewióreczka
	Microsciurus
	J.A. Allen, 1895
	; Wiewióreczka amazońska (M. flaviventer)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	wiewiórkokształtne
Rodzina	wiewiórkowate
Podrodzina	wiewiórki
Plemię	wiewiórki
Rodzaj	wiewióreczka
	Typ nomenklatoryczny
	Sciurus alfari J.A. Allen, 1895
Gatunki
	10 gatunków – zobacz opis w tekście
	10 gatunków – zobacz opis w tekście

Wiewióreczka^[2] (Microsciurus) – rodzaj ssaków z podrodziny wiewiórek (Sciurinae) w obrębie rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w wilgotnych lasach równikowych Ameryki Środkowej i Południowej: Kolumbii, Kostaryce, Nikaragui oraz Panamie^[3]^[4]^[5].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 108–185 mm, długość ogona 80–152 mm; masa ciała 60–170 g^[4]^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1895 roku amerykański zoolog Joel Asaph Allen w artykule zatytułowanym Opis nowych amerykańskich ssaków, opublikowanym w czasopiśmie „Bulletin of the American Museum of Natural History”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) wiewióreczka środkowoamerykańska (M. alfari).

Etymologia

Microsciurus: gr. μικρος mikros ‘mały’; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758 (wiewiórka)^[7].

Podział systematyczny

Microsciurus jest zagnieżdżony w Sciurus i nie wydaje się być monofiletyczny^[3]. Na podstawie cech morfologicznych rozpoznano aż jedenaście gatunków, ale zachodzi potrzeba przeprowadzenia badań filogenetycznych^[3]. Do rodzaju należą następujące gatunki^[8]^[6]^[3]^[2]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[4]^[3]^[6]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[6]	Podstawowe wymiary^[4]^[6]^[a]	Status IUCN^[9]
Microsciurus alfari	(J.A. Allen, 1895)	wiewióreczka środkowoamerykańska	6 podgatunków	Kostaryka, Panama i przyległa zachodnia Kolumbia; marginalnie w południowej Nikaragui; zakres wysokości: do 2600 m n.p.m.	DC: 10,8–14,6 cm DO: 8–13 cm MC: 72–105 g	LC
Microsciurus mimulus	(O. Thomas, 1898)	wiewióreczka leśna	gatunek monotypowy	południowo-zachodnia Kolumbia i północno-zachodni Ekwador	DC: 13,5–14,8 cm DO: 9,4–11,6 cm MC: około 120 g	LC
Microsciurus boquetensis	(E.W. Nelson, 1903)		gatunek monotypowy	endemit Panamy: obecny w prawie całym kraju	DC: brak danych DO: brak danych MC: brak danych	NE
Microsciurus isthmius	(E.W. Nelson, 1899)		gatunek monotypowy	południowo-zachodnia Panama i zachodnia Kolumbia	DC: brak danych DO: brak danych MC: brak danych	NE
Microsciurus santanderensis	(Hernández-Camacho, 1957)	wiewióreczka kolumbijska	gatunek monotypowy	endemit Kolumbii: pomiędzy rzeką Magdalena i wschodnim Andami, na zachód do górnej części zachodnich Andów (Santander; zakres wysokości: 100–3800 m n.p.m.	DC: 13,3–16 cm DO: 13,6–15,2 cm MC: brak danych	DD
Microsciurus flaviventer	(J.E. Gray, 1867)	wiewióreczka amazońska	gatunek monotypowy	południowa Kolumbia, Ekwador, północno-zachodnie Peru, Boliwia i zachodnia Brazylia; zakres wysokości: poniżej 2000 m n.p.m.	DC: 12–16 cm DO: 9,6–15 cm MC: 60–128 g	LC
Microsciurus otinus	(O. Thomas, 1901)		gatunek monotypowy	endemit Kolumbii: góry środkowej i północnej części kraju	DC: brak danych DO: brak danych MC: brak danych	NE
Microsciurus sabanillae	H.E. Anthony, 1922		gatunek monotypowy	wschodnie zbocza Andów w Ekwadorze i przyległym północno-zachodnim Peru	DC: brak danych DO: brak danych MC: brak danych	NE
Microsciurus similis	(E.W. Nelson, 1899)		gatunek monotypowy	Panama i zachodnia Kolumbia	DC: brak danych DO: brak danych MC: brak danych	NE
Microsciurus simonsi	(O. Thomas, 1900)		gatunek monotypowy	endemit Ekwadoru: środkowa część kraju na zachód od Andów	DC: brak danych DO: brak danych MC: brak danych	NE

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 J.A. Allen. Descriptions of new American mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 7, s. 332, 1895. (ang.).
1 2 3 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 193. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 5 6 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 600. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 756–757. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Microsciurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-23].
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 384. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 423, 1904. (ang.).
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-25]. (ang.).
↑ Taxonomy: Microsciurus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-25]. (ang.).

[9] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Allen-1] 1 2 J.A. Allen. Descriptions of new American mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 7, s. 332, 1895. (ang.).

[Cichocki&inni-2] 1 2 3 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 193. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-3] 1 2 3 4 5 6 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 600. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Koprowski&inni-4] 1 2 3 4 5 J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 756–757. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Microsciurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-23].

[amw-6] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 384. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-7] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 423, 1904. (ang.).

[mdd-8] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-25]. (ang.).

[10] Taxonomy: Microsciurus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-25]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[a]

[9]