Wiewiórniczek

Wiewiórniczek
	Exilisciurus
	J.C. Moore, 1958
	; Wiewiórniczek skromny (E. exilis)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	wiewiórkokształtne
Rodzina	wiewiórkowate
Podrodzina	wiewiórczaki
Plemię	Callosciurini
Rodzaj	wiewiórniczek
	Typ nomenklatoryczny
	Sciurus exilis S. Müller, 1838
Gatunki
	3 gatunki – zobacz opis w tekście
	3 gatunki – zobacz opis w tekście

Wiewiórniczek^[2] (Exilisciurus) – rodzaj ssaków z podrodziny wiewiórczaków (Callosciurinae) w obrębie rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki gatunki występujące na Filipinach oraz w Malezji w stanach Sabah i Sarawak, Indonezji na wyspie Kalimantan i w Brunei^[3]^[4]^[5].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 72–87 mm, długość ogona 40–68 mm; masa ciała 16,5–28,1 g^[4]^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1958 roku amerykański zoolog Joseph Curtis Moore w artykule zatytułowanym Nowe rodzaje wschodnio-indyjskich wiewiórek, opublikowanym w czasopiśmie „American Museum novitates”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) wiewiórniczek skromny (E. exilis).

Etymologia

Exilisciurus: łac. exilis ‘mały, smukły, cienki’, od ex ‘bez’; ile, ilis ‘wnętrzności’; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758 (wiewiórka)^[1]^[7].

Podział systematyczny

Wcześniej poniższe gatunki zaliczane były do rodzaju Nannosciurus^[8]^[9]. Do rodzaju należą trzy gatunki^[10]^[6]^[3]^[2]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[4]^[3]^[6]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[6]	Podstawowe wymiary^[4]^[6]^[a]	Status IUCN^[11]
Exilisciurus concinnus	(O. Thomas, 1888)	wiewiórniczek karłowaty	gatunek monotypowy	endemit Filipin: Samar, Biliran, Leyte i Bohol na południe do Mindanao i Basilan, wraz z niektórymi wyspami; zakres wysokości: 0–2000 m n.p.m.	DC: około 8,7 cm DO: 6,2–6,8 cm MC: około 28 g	LC
Exilisciurus exilis	(S. Müller, 1838)	wiewiórniczek skromny	gatunek monotypowy	Borneo i Banggi (Malezja, Indonezja i Brunei); zakres wysokości: do 1700 m n.p.m.	DC: 7,2–7,3 cm DO: 4–5,1 cm MC: 16,5–17 g	DD
Exilisciurus whiteheadi	(O. Thomas, 1887)	wiewiórniczek pędzelkowy	gatunek monotypowy	góry północnego i zachodniego Borneo w Malezji (Sabah i Sarawak), Indonezji (Kalimantan) oraz Brunei; zakres wysokości: 600–3000 m n.p.m.	DC: 8,5–8,6 cm DO: 6,3–6,5 cm MC: 22–24 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 3 J.C. Moore. New genera of East Indian squirrels. „American Museum novitates”. 1914, s. 4, 1958. (ang.).
1 2 3 Nazwy polskieW. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 201. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 586. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 716–717. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Exilisciurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-10].
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 376. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ L. R. Heaney. Systematics of Oriental Pygmy Squirrels of the Genera Exilisciurus and Nannosciurus (Mammalia: Sciuridae). „Miscellaneous Publications, Museum of Zoology, University of Michigan”. 170, s. 1-58, 1985.
↑ J.C. Moore. Relationships among the living squirrels of the Sciurinae. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 118 (4), s. 157-206, 1959.
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-04]. (ang.).
↑ Taxonomy: Exilisciurus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-04]. (ang.).

[11] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Moore1958-1] 1 2 3 J.C. Moore. New genera of East Indian squirrels. „American Museum novitates”. 1914, s. 4, 1958. (ang.).

[Cichocki&inni-2] 1 2 3 Nazwy polskieW. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 201. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-3] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 586. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Koprowski&inni-4] 1 2 3 4 5 J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 716–717. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Exilisciurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-10].

[amw-6] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 376. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Jobling-7] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Heaney-8] L. R. Heaney. Systematics of Oriental Pygmy Squirrels of the Genera Exilisciurus and Nannosciurus (Mammalia: Sciuridae). „Miscellaneous Publications, Museum of Zoology, University of Michigan”. 170, s. 1-58, 1985.

[Moore1959-9] J.C. Moore. Relationships among the living squirrels of the Sciurinae. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 118 (4), s. 157-206, 1959.

[mdd-10] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-04]. (ang.).

[12] Taxonomy: Exilisciurus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-04]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[a]

[11]