Wiktor Martini
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
ekonomista |
Wiktor Marian Martini (ur. 2 sierpnia 1910 w Zagórzanach, zm. 30 kwietnia 1940 w Katyniu) – polski ekonomista, narodowiec (ONR oraz ONR „ABC”), podporucznik piechoty rezerwy Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Urodził się w rodzinie Wiktora i Marianny z Roleckich[1].
Uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle, gdzie należał do dobrych uczniów[2]. Szkołę ukończył w 1928[3]. Od jesieni 1929 studiował w Wyższej Szkole Handlowej. W ostatnim roku pobytu na tej uczelni był prezesem „Bratniej Pomocy”. W 1928-1929 odbył jednoroczną służbę wojskową w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 2 w Tomaszowie Lubelskim[4]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1934 i 6. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[5]. Posiadał przydział w rezerwie do 79 Pułku Piechoty[1].
Jako student zaangażował się w działalność Obozu Wielkiej Polski i Młodzieży Wszechpolskiej. Był w gronie najważniejszych działaczy ONR, a następnie ONR „ABC”. Członek Zjednoczenia Zawodowego „Praca Polska”[6]. Działał w Klubie Dyskusyjnym im. Jana Ludwika Popławskiego. Studia ukończył w 1933. Pod koniec lat 30. pracował w firmie Paged SA[7].
Zmobilizowany już w lutym 1939. W czasie kampanii wrześniowej walczył z Niemcami i Armią Czerwoną. Po agresji ZSRR na Polskę w nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej. Od kwietnia 1940 przebywał w obozie jenieckim w Kozielsku[8]. 28 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[8] – lista wywózkowa 052/2[1] z 27 kwietnia 1940[8]. Został zamordowany 30 kwietnia 1940 w Katyniu[8] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[9][10]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[11][12]. Zidentyfikowany w mundurze[13] podczas ekshumacji nadzorowanych przez Niemców[14] w 1943 pod numerem 3868[15][8][1] (raport dzienny z 2 czerwca 1943)[8]. Przy jego szczątkach znaleziono: znak tożsamości, ur. 8.2.910[13]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 03868[16] wskazany jako „wojskowy – znak rozpozn. – Warszawa III. ur. 8.II.1910 r."[16]. Niemcy, nie wiedząc o jego śmierci w Katyniu, poszukiwali go do 1942[17].
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień porucznika[18]. Awans został ogłoszony 10 listopada 2007[19] w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Życie prywatne
Wiktor Martini był żonaty z Zofią Surawską (ślub w 1939, zamordowana w październiku 1944)[20][21].
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 3 4 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 384.
- ↑ Sprawozdanie dyrekcji gimnazjum państwowego im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle za rok szkolny 1926/7, Jasło 1927, s. 35
- ↑ Księga pamiątkowa 70-lecia Państwowego Gimnazjum imienia króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle 1868-1938, s. 123.
- ↑ W.J. Muszyński, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934-1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, IPN, Warszawa 2011, s. 208, przypis 2. ISBN 978-83-7629-283-0
- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 47.
- ↑ Wojciech Muszyński, Narodowcy w ruchu zawodowym II RP. Geneza, działalność i znaczenie Zjednoczenia Zawodowego „Praca Polska” (1925-1939), [w:] Tomasz Sikorski, Adam Wątor (red.), Narodowa Demokracja XIX-XXI wiek: (koncepcje - ludzie - działalność), Szczecin 2008, s. 208.
- ↑ W.J. Muszyński, R. Sierchuła, Wiktor Marian Martini, [w:] Lista strat działaczy obozu narodowego w latach 1939-1955, red. nauk. W.J. Muszyński, J. Mysiakowska-Muszyńska, t. 1, IPN, Warszawa 2010, s. 208.
- 1 2 3 4 5 6 Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 491.
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- 1 2 Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (3 (341)), pbc.uw.edu.pl, 15 stycznia 1949, s. 4 [dostęp 2025-01-26] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06] (pol.).
- ↑ Auswärtiges Amt, „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 267 [dostęp 2025-01-26] (niem.).
- 1 2 Mariusz Olczak (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 292, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-01-26] (pol.).
- ↑ W.J. Muszyński, R. Sierchuła, Wiktor Marian Martini, [w:] Lista strat działaczy obozu narodowego w latach 1939-1955, red. nauk. W.J. Muszyński, J. Mysiakowska-Muszyńska, t. 1, IPN, Warszawa 2010, s. 209.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 185 [dostęp 2025-01-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ W.J. Muszyński, R. Sierchuła, Wiktor Marian Martini, [w:] Lista strat działaczy obozu narodowego w latach 1939-1955, red. nauk. W.J. Muszyński, J. Mysiakowska-Muszyńska, t. 1, IPN, Warszawa 2010, s. 208-209.
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 384, tu Zofia Surowska.
Bibliografia
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- W.J. Muszyński, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934-1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, IPN, Warszawa 2011, s. 208, przypis 2. ISBN 978-83-7629-283-0
- W.J. Muszyński, R. Sierchuła, Wiktor Marian Martini, [w:] Lista strat działaczy obozu narodowego w latach 1939-1955, red. nauk. W.J. Muszyński, J. Mysiakowska-Muszyńska, t. 1, IPN, Warszawa 2010, s. 208-209.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów Kozielskiego Obozu NKWD rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.