Wilgotnica zasadowa
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
wilgotnica zasadowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Hygrocybe nitrata J.P. Jensen & F.H. Møller Fungi of the Faeröes, Part I: Basidiomyceten: 136 (1945) | |
Wilgotnica zasadowa Hygrocybe ingrata J.P. Jensen & F.H. Møller – gatunek grzybów z rodziny Hygrophoraceae[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hygrocybe, Hygrophoraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisali w 1945 r. J.P. Jensen i F.H. Møller[1]. Synonimy[2]:
- Hygrocybe ingrata f. minor J.P. Jensen & F.H. Møller 1945
- Neohygrocybe ingrata (J.P. Jensen & F.H. Møller) Herink 1958
Barbara Gumińska w 1997 r. nadała polską nazwę wilgotnica alkaliczna, Władysław Wojewoda w 2003 r. zarekomendował nazwę wilgotnica zasadowa[3].
Morfologia
Owocniki są blaszkowcami, o wysokości do 110 mm, z kapeluszem mierzącym do 60 mm średnicy. Powierzchnia kapelusza jest gładka, sucha, często nierówna, płowożółta do żółtawobrązowej, z wiekiem ciemnieje do brązu. Blaszki są woskowate, grube, o kolorze kremowym lub bladobrązowawym. Trzon jest gładki, kremowy z wiekiem brązowawy, bez pierścienia. Po przecięciu białawy miąższ powoli staje się czerwonawo-brązowy i ma lekko „chemiczny” zapach. Wysyp zarodników jest biały, zarodniki (pod mikroskopem) gładkie, nie reagujące na jodynę, elipsoidalne, o wymiarach około 7 do 9 na 5 do 6,5,5 μm[4].
Występowanie i siedlisko
Gatunek występuje w Europie, głównie na terenach zielonych „nieulepszonych” rolniczo. Zagrożenia dla jego siedlisk spowodowały, że gatunek został uznany za globalnie „narażony” na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych IUCN[5]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył 2 stanowiska, w tym jedno dawne (1900 r.)[3], w późniejszych latach podano 3 następne[6].
Wilgotnica zasadowa jest szeroko rozpowszechniona, ale rzadka w całej Europie. Podobnie jak większość innych wilgotnic europejskich, występuje na starych, nieulepszonych rolniczo terenach zielonych o krótkiej murawie (pastwiska i trawniki)[5].
Ostatnie badania sugerują, że wodnichowate o nieznanym wcześniej sposobie odżywiania nie są ani mykoryzowe, ani saprotroficzne, ale mogą być związane z mchami[7].
Ochrona
Neohygrocybe ingrata jest typowym gatunkiem muraw wodnichowatych (Waxcap grassland), siedliska ginącego z powodu zmieniających się praktyk rolniczych. W rezultacie gatunek ten jest przedmiotem globalnych obaw związanych z ochroną i jest wymieniony jako „wrażliwy” na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych IUCN. Gatunek znajduje się na krajowych czerwonych listach 13 krajów europejskich i jest uważany za (krytycznie) zagrożony w Chorwacji, Czechach, Danii, Finlandii, Francji, Niemczech, Litwie, Polsce i Szwajcarii[5].
Przypisy
- 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2025-04-03].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2025-04-03].
- 1 2 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 309, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ David Boertmann, Fungi of Northern Europe, wyd. 2nd, rev. ed, Greve: Svampetryk, 2010, s. 200, ISBN 978-87-983581-7-6 [dostęp 2023-06-29].
- 1 2 3 I. Kautmanova i inni, Hygrocybe ingrata, DOI: 10.2305/iucn.uk.2015-4.rlts.t71595761a71595999.en, 71595761 [dostęp 2023-06-29].
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-04-30].
- ↑ Brian H. Seitzman i inni, Conservation of biotrophy in Hygrophoraceae inferred from combined stable isotope and phylogenetic analyses, „Mycologia”, 103 (2), 2011, s. 280–290, DOI: 10.3852/10-195, ISSN 0027-5514 [dostęp 2023-06-29] (ang.).