Wilhelm Kiczak
 Wilhelm Kiczak kpt. (<1934) | |
 major piechoty | |
| Data i miejsce urodzenia |
10 stycznia 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
16–19 kwietnia 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
3 pułk piechoty |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
  _4r_BAR.svg.png){kind=small} _BAR.svg.png){kind=small} | |
Wilhelm Maciej Kiczak (ur. 10 stycznia 1898 w Przemyślu, zm. 16–19 kwietnia 1940 w Katyniu) – major piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Syn Szymona i Anny z Jasickich. Absolwent szkoły ludowej i gimnazjum[1]. Od 1912 należał do harcerstwa[1]. 14 sierpnia 1914 wyjechał wraz z transportem Polowych Drużyn "Sokoła" do Legionu Wschodniego we Lwowie[1], a następnie otrzymał przydział do 3 pułku piechoty Legionów Polskich w Kołomyi[1]. Od 22 marca do 12 maja 1918 brał udział we wszystkich bitwach[2][1]. W 1917 ukończył niższą szkołę oficerską, uzyskując stopień podchorążego, następnie awansowano go do stopnia sierżanta[1]. Po bitwie pod Kaniowem przebywał w niewoli niemieckiej[1]. Po oswobodzeniu, 13 grudnia 1918 wstępuje do Białostockiego pułku strzelców[2], z którym uczestniczy w wojnie z bolszewikami[1]. Zwierzchnicy bardzo cenili jego postawę na froncie[1]. 14 lipca 1920 brał udział w bitwie z pod Wilnem, co stanowi m.in. przykład jego bohaterskiej postawy w czasie walk[1]. Został odznaczony orderem „Virtuti Militari” V klasy, a we wniosku o jego nadanie, napisano m.in.[1][3]:
W dniu 9 lipca 1920 r., kiedy pułk miał zająć linię obronną między jeziorami Oszwinką i Disna w rejonie m. Kozaczyzna, na atakujących tyralierą żołnierzy pułku wyszedł silny kontratak bolszewicki. W momencie, gdy pod ogniem nieprzyjaciela tyraliera zaczęła się łamać, pchor. Kiczak ze swoim plutonem rzucił się z dwoma kaemami naprzód. Ustalił linię, a po zranieniu i odejściu dwóch rannych oficerów objął dowództwo tej kompanii i puścił w ruch dwa karabiny maszynowe, które się zacięły. Wśród największego ognia piechoty i kaemów dawał przykład nieustraszonej odwagi, przenosił kaem na najbardziej zagrożone miejsca. Przyczynił się do opanowania i zajęcia Kozaczyzny, którą opuścił dopiero na rozkaz dowódcy 4 Brygady.
W okresie międzywojennym, w 1921 ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty i awansował do stopnia podporucznika[1]. Następnie był dowódcą plutonu i kompanii w 79 pułku piechoty w Słonimiu[1]. 1 grudnia 1925 przydzielony do 6 pułku piechoty Legionów[1], a w 1297 do Centralnej Szkoły Strzelniczej w Toruniu. 2 kwietnia 1929 prezydent RP nadał mu z dniem 1 stycznia 1929 stopień kapitana w korpusie oficerów piechoty i 30. lokatą[4]. W marcu 1932 został przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie[5]. W kwietniu 1933 został przeniesiony do 3 batalionu strzelców w Rembertowie[6][7]. W 1939 był nauczycielem przedmiotu „Taktyka Piechoty” w CWPiech. w Rembertowie[8].
W kampanii wrześniowej 1939 był oficerem sztabu w 3 Dywizji Piechoty Legionów[9]. Walczył pod Iłżą. 18 września dowodzi III batalionem 1 pułku piechoty Legionów[9] ppłk. Jana Kasztelowicza w bitwie o Krasnobród[10]. 23 września wraz ze swym batalionem dołącza do 39 Dywizji Piechoty Rez., unikając niewoli niemieckiej[9]. Bierze udział w drugiej bitwie o Krasnobród 24 września. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939, w nieznanych okolicznościach dostał się niewoli sowieckiej. Od grudnia 1939 przebywał w obozie jenieckim w Kozielsku[8]. Między 15 a 17 kwietnia 1940 został przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[8] – lista wywózkowa 029/1 z 13 kwietnia 1940[8][11], pozycja 90[1]. Między 16 a 19 kwietnia 1940 zamordowany w Katyniu[8][1][11] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[12][13]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[14][15]. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w mundurze[16][17] w toku ekshumacji nadzorowanych przez Niemców[18] pod numerem 1836[16][19][8][11][17] – dosłownie opisany jako Kuczak Wilhelm (raport dzienny z 13 maja 1943)[8]. Przy jego szczątkach znaleziono: karty pocztowe, telegram, świadectwo szczepienia w Kozielsku nr 1788[20][17]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 01836[20], wskazany jako Kuczak Wilhelm – wojskowy[20]. W Archiwum Robla w pakiecie 0490-34[8], w jednym z notatników znalezionych przy szczątkach Adama Solskiego[21], zostało odnotowane otrzymanie przez majora Kiczaka (lub Koczaka) pocztówki ze znaczkiem „Rembertów 17.02.1940”[8].
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika[22][23]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4485[24][1]
- Krzyż Niepodległości – 9 listopada 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[25]
- Krzyż Walecznych czterokrotnie[26]
- Złoty Krzyż Zasługi – 18 lutego 1939 „za zasługi na polu pracy społecznej”[27]
- Srebrny Krzyż Zasługi – 10 marca 1932 „za zasługi na polu sportu strzeleckiego”[28]
Upamiętnienie
W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w Zamościu na terenie Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego zostały zasadzone Dęby Pamięci, z których jeden honoruje Wilhelma Kiczaka[29]. W miejscu tym znajduje się również tablica, która m.in. upamiętnia jego osobę[30].
Zobacz
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 129.
- 1 2 Kolekcja VM ↓, s. 4.
- ↑ Wilhelm Kiczak - ku pamięci. Ogrody Wspomnień. Cmentarz Internetowy [online], www.ogrodywspomnien.pl [dostęp 2025-04-19].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 3 kwietnia 1929, s. 107.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 234.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933, s. 82.
- ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 68.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 381.
- 1 2 3 L. Głowacki, Działania wojenne na Lubelszczyźnie, s. 340.
- ↑ J. Wróblewski, Armia "Prusy", s. 271.
- 1 2 3 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 260.
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2025-04-03] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2025-04-18] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-04-18] (pol.).
- 1 2 Auswärtiges Amt, „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 216 [dostęp 2025-04-19] (niem.).
- 1 2 3 Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (50 (336)), pbc.uw.edu.pl, 11 grudnia 1948, s. 4 [dostęp 2025-04-19] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-04-17] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06] (pol.).
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2025-04-19].
- 1 2 3 Mariusz Olczak (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 203, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-04-19] (pol.).
- ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 702.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2025-04-19] (pol.).
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 18 lutego 1922, s. 102.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 352
- ↑ Kolekcja VM ↓, s. 3.
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 45, poz. 76
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 62, poz. 80
- ↑ Katyń… Ocalić od zapomnienia. [online], katyn-pamietam.pl [dostęp 2025-04-19].
- ↑ Strony z Klasą / Strony internetowe dla szkół i przedszkoli / stronyzklasa.pl, 85. rocznica Zbrodni Katyńskiej - Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy w Zamościu [online], 85. rocznica Zbrodni Katyńskiej - Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy w Zamościu [dostęp 2025-04-19].
Bibliografia
- Kiczak Wilhelm. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.14-892 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-09-13].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwiec 1935. Warszawa: Departament Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1935.
- Kazimierz Banaszek, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Warszawa: Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
- Jan Wróblewski: Armia „Prusy” 1939. Warszawa: WMON, 1986, ISBN 83-11-07212-4.
- Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939, Lublin 1976, ISBN 83-222-0377-2.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.