Wiskaczoszczur

Wiskaczoszczur
Tympanoctomys
Yepes, 1942[1]
Ilustracja
Młody wiskaczoszczur czerwonawy (T. barrerae)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

jeżozwierzowce

Infrarząd

jeżozwierzokształtne

Nadrodzina

Octodontoidea

Rodzina

koszatniczkowate

Rodzaj

wiskaczoszczur

Typ nomenklatoryczny

Octomys barrerae B. Lawrence, 1941

Synonimy
Gatunki

4 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Wiskaczoszczur[4], salinoszczurek[4] (Tympanoctomys) – rodzaj ssaków z rodziny koszatniczkowatych (Octodontidae). Ze względu na niewielki zasięg i specjalizację ekologiczną obydwa żyjące współcześnie należą do gatunków zagrożonych[5].

Rozmieszczenie geograficzne

Żyjące gatunki są endemitami zamieszkującymi bardzo ograniczone obszary Argentyny[6][7][8]. Zasięg występowania wiskaczoszczurów obejmuje 12 stanowisk (solnisk stepowych) na obszarze prowincji Mendoza, La Pampa, Neuquén, San Juan w środkowo-zachodniej części Argentyny, na wysokości 200–1500 m n.p.m.[9][10] Tympanoctomys kirchnerorum obejmuje z kolei jedynie 5 stanowisk na obszarze prowincji Chubut w środkowo-południowej części Argentyny, w dolinie rzeki Chubut[5]. Skamieniałości T. cordubensis odkryto w pobliżu argentyńskich miast Córdoba oraz Mar del Plata[11].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 111–160 mm, długość ogona 93–147 mm, długość ucha 13–19 mm, długość tylnej stopy 28–36 mm; masa ciała 50–104 g[7][12].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1942 roku argentyński zoolog José Yepes w artykule zatytułowanym Zoogeografia koszatniczkowatych z Argentyny i opis nowego rodzaju, opublikowanym w czasopiśmie „Revista del Instituto de Bacteriología”[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) wiskaczoszczur czerwonawy(T. barrerae).

Etymologia

  • Tympanoctomys: Tympanoctomys wykazują duże podobieństwo do pozostałych członków rodziny koszatniczkowatych[13], ale jedną z istotnych różnic w anatomii jest szczególnie rozwinięta kość bębenkowa[14] w części skroniowej czaszki. Ta cecha została zasygnalizowana w nazwie rodzajowej: gr. τυμπανον tumpanon czyli ‘bęben’. Człon „octo-” w nazwie rodzajowej odnosi się do wspólnej cechy gryzoni z rodziny Octodontidae, u których powierzchnia żucia trzonowców ma charakterystyczny kształt ‘ósemki’. Końcowa część nazwy to greckie μυς mus, μυος muos ‘mysz’[14].
  • Salinoctomys: Salinas Grandes, La Rioja, Argentyna: łac. octo ‘osiem’; gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’[3]. Typ nomenklatoryczny (oznaczenie monotypowe): Salinoctomys loschalchalerosorum Mares, Braun, Barquez & M.M. Díaz, 2000.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[15][12][6][4]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[4] Podgatunki[7][6][12] Rozmieszczenie geograficzne[7][6][12] Podstawowe wymiary[7][12][b] Status
IUCN[16]
 Tympanoctomys barrerae B. Lawrence, 1941 wiskaczoszczur czerwonawy gatunek monotypowy niejednolicie w suchych miejscach w San Juan, Mendoza, La Pampa i Neuquén; zakres wysokości: 300–1400 m n.p.m. DC: 12,5–16 cm
DO: 9,3–14,7 cm
MC: 52–104 g		  NT 
Tympanoctomys loschalchalerosorum (Mares, J.K. Braun, Barquez & M.M. Díaz, 2000) salinoszczurek argentyński gatunek monotypowy znany z południowo-zachodniego Quimilo (La Rioja); zakres wysokości: 500–600 m n.p.m. DC: 14,4–15,6 cm
DO: 11,1–11,9 cm
MC: brak danych		  CR 
Tympanoctomys kirchnerorum Teta, Pardiñas, Udrizar-Sauthier & Gallardo, 2014 gatunek monotypowy znany z obszaru w pobliżu Los Adobes (północny Chubut); zakres wysokości: około 500 m n.p.m. DC: 11,1–13,6 cm
DO: 11,1–12 cm
MC: 50–80 g		  DD 

Kategorie IUCN:  NT  – gatunek bliski zagrożenia,  CR  – gatunek krytycznie zagrożony,  DD  – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Opisano również gatunek wymarły z plejstocenu dzisiejszej Argentyny[5][17]:

Uwagi

  1. ↑ Nomen nudum.
  2. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

  1. 1 2 J. Yepes. Zoogeografía de los roedores octodóntidos de Argentina y descripción de un género nuevo. „Revista Argentina de Zoogeografia”. 2, s. 75, 1941. (hiszp.).
  2. ↑ J.M. de la Barrera. Estudios sobre le peste selvática en Mendoza. „Revista del Instituto de Bacteriología”. 5, s. 569, 1940. (hiszp.).
  3. 1 2 M.A. Mares, J.K. Braun, R.M. Barquez & M.M. Diaz. Two new genera and species of halophytic desert mammals from isolated salt flats in Argentina. „Occasional Papers, Museum of Texas Tech University”. 203, s. 6, 2000. (ang.).
  4. 1 2 3 4 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 292–293. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  5. 1 2 3 Pablo Teta, Ulyses F. J. Pardiñas, Daniel E. Udrizar Sauthier i Milton H. Gallardo. A new species of the tetraploid vizcacha rat Tympanoctomys (Caviomorpha, Octodontidae) from central Patagonia, Argentina. „Journal of Mammalogy”. 95 (1), s. 60–71, 2014. DOI: 10.1644/13-MAMM-A-160. (ang.).
  6. 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 566. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  7. 1 2 3 4 5 A. Ojeda: Family Octodontidae (Viscacha Rats, Degus, Rock Rats and Coruro). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 547, 548. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  8. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Tympanoctomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-18].
  9. ↑ Agustina A. Ojeda, Milton H. Gallardo, Fredy Mondaca, Ricardo A. Ojeda. NUEVOS REGISTROS DE Tympanoctomys barrerae (RODENTIA, OCTODONTIDAE). „Mastozoología Neotropical”. 14(2), s. 267-270, 2007. ISSN 1666-0536. (hiszp.).
  10. ↑ Agustina A. Ojeda. Phylogeography and genetic variation in the South American rodent Tympanoctomys barrerae (Rodentia: Octodontidae). „Journal of Mammalogy”. 91(2), s. 302–313, 2010. (ang.).
  11. ↑ Diego H. Verzi, Eduardo P. Tonni, Orlando A. Scaglia i Jorge O. San Cristóbal. The fossil record of the desert-adapted South American rodent Tympanoctomys (Rodentia, Octodontidae). Paleoenvironmental and biogeographic significance. „Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology”. 179 (1–2), s. 149–158, 2002. DOI: 10.1016/S0031-0182(01)00418-7. (ang.).
  12. 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 365. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  13. ↑ B. Lawrence: A New species of Octomys from Argentina. Proc.New England Zoological Club, 1941, s. 43–46.
  14. 1 2 Gabriela B. Diaz, Ricardo A. Ojeda, Milton H. Gallardo, Stella Giannoni. Tympanoctomys barrerae. „Mammalian Species”. 646, s. 1-4, 2000. (ang.).
  15. ↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-05-11]. (ang.).
  16. ↑ Taxonomy: Tympanoctomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-05-11]. (ang.).
  17. ↑ F. Ameghino. Contribución al conocimiento de los mamiferos fósiles de la República Argentina. „Acta de la Academia Nacional de Ciencias Exactas”. 6, s. 165, 1889. (hiszp.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.