Wodniczek

Wodniczek
	Micropotamogale
	Heim de Balsac, 1954
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	afrosorkowce
Podrząd	tenrekokształtne
Rodzina	wodnice
Rodzaj	wodniczek
	Typ nomenklatoryczny
	Micropotamogale lamottei Heim de Balsac, 1954
Synonimy
	Mesopotamogale Heim de Balsac, 1956; Kivugale Kretzoi, 1961;
	Mesopotamogale Heim de Balsac, 1956; Kivugale Kretzoi, 1961;
Gatunki
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	2 gatunki – zobacz opis w tekście

Wodniczek^[4] (Micropotamogale) – rodzaj ssaków z rodziny wodnic (Potamogalidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce Subsaharyjskiej^[5]^[6]^[7].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 120–200 mm, długość ogona 95–150 mm, długość ucha 9–14 mm, długość tylnej stopy 19–29 mm; masa ciała 32–135 g^[7]^[8].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1954 roku francuski zoolog Henri Heim de Balsac w artykule zatytułowanym Nowy i nieoczekiwany rodzaj ssaków (Insevictore Tenrecidae) z Afryki Zachodniej, opublikowanym w czasopiśmie „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) wodniczek karłowaty (M. lamottei).

Etymologia

Micropotamogale: gr. μικρος mikros ‘mały’^[9]; rodzaj Potamogale Du Chaillu, 1860 (wodnica)^[1].
Mesopotamogale: gr. μεσος mesos ‘środkowy, pośredni’^[10]; rodzaj Potamogale Du Chaillu, 1860 (wodnica)^[2]. Gatunek typowy: Potamogale ruwenzorii de Witte & Frechkop, 1955.
Kivugale: jezioro Kiwu (fr. Kivu), Kongo Belgijskie (obecnie Demokratyczna Republika Konga); gr. γαλεή galeē lub γαλή galē ‘łasica’^[11]. Gatunek typowy: Potamogale ruwenzorii de Witte & Frechkop, 1955.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[12]^[5]^[4]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[4]	Podgatunki^[7]^[5]^[8]	Rozmieszczenie geograficzne^[7]^[5]^[8]	Podstawowe wymiary^[7]^[8]^[a]	Status IUCN^[13]
	Micropotamogale lamottei	Heim de Balsac, 1954	wodniczek karłowaty	gatunek monotypowy	południowo-wschodni Senegal, północna i wschodnia Liberia i wschodnie Wybrzeże Kości Słoniowej na obszarze górnego gwinejskiego lasu (góra Nimba); zakres wysokości: powyżej 200 m n.p.m.	DC: 12–15,5 cm DO: 9,5–13,4 cm MC: 32–95 g	VU
	Micropotamogale ruwenzorii	(de Witte & Frechkop, 1955)	wodniczek ruwenzorski	gatunek monotypowy	wschodnia Demokratyczna Republika Konga, zachodnia Uganda i południowo-zachodnia Rwanda w Wielkim Rowie Zachodnim (w tym Park Narodowy Lasu Nyungwe); zakres wysokości: 800–2200 m n.p.m.	DC: 13–20 cm DO: 12,3–15 cm MC: 75–135 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, VU – gatunek narażony.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 3 H. Heim de Balsac. Un genre inédit et inattendu de Memmifére (Insevictore Tenrecidae) d’Afrique Occidentale. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 239, s. 102, 1954. (fr.).
1 2 H. Heim de Balsac. Morphologie divergente des Potamogalinæ (Mammifères Insectivores) en milieu aquatiqu. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 242, s. 2258, 1956. (fr.).
↑ M. Kretzoi. Zwei oder drei Potamogalinen - Gattungen?. „Vertebrata Hungarica”. 3 (1–2), s. 139, 1961. (niem.).
1 2 3 W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 20. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 110. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Micropotamogale. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-28].
1 2 3 4 5 A. Monadjem: Family Potamogalidae (Otter-shrews). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 178–179. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
1 2 3 4 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 72. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 155.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 154.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 107.
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).
↑ Taxonomy: Micropotamogale – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).

Bibliografia

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[13] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Balsac-1] 1 2 3 H. Heim de Balsac. Un genre inédit et inattendu de Memmifére (Insevictore Tenrecidae) d’Afrique Occidentale. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 239, s. 102, 1954. (fr.).

[Balsac1956-2] 1 2 H. Heim de Balsac. Morphologie divergente des Potamogalinæ (Mammifères Insectivores) en milieu aquatiqu. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 242, s. 2258, 1956. (fr.).

[Kretzoi-3] M. Kretzoi. Zwei oder drei Potamogalinen - Gattungen?. „Vertebrata Hungarica”. 3 (1–2), s. 139, 1961. (niem.).

[Cichocki&inni-4] 1 2 3 W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 20. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-5] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 110. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Micropotamogale. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-28].

[Monadjem-7] 1 2 3 4 5 A. Monadjem: Family Potamogalidae (Otter-shrews). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 178–179. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).

[amw-8] 1 2 3 4 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 72. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=195_155]-9] Jaeger 1959 ↓, s. 155.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=194_154]-10] Jaeger 1959 ↓, s. 154.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=147_107]-11] Jaeger 1959 ↓, s. 107.

[mdd-12] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).

[14] Taxonomy: Micropotamogale – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[a]

[13]