Wyrób miedzianych naczyń w Lahıc
| Niematerialne dziedzictwo kulturowe UNESCO | |
 Miedziane naczynia z Lahıc (2010) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ | |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2015 |
Położenie na mapie Azerbejdżanu  | |
 40°50′42,6″N 48°22′59,6″E/40,845167 48,383222 | |
Wyrób miedzianych naczyń w Lahıc[1] – tradycyjna praktyka wytwarzania i użytkowania wyrobów z miedzi kultywowana przez społeczność zamieszkującą miejscowość Lahıc, w rejonie İsmayıllı, w północnym Azerbejdżanie.
W 2015 roku podczas odbywającej się w Windhuku 10. sesji Międzyrządowego Komitetu ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego tradycja wpisana została na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO[2]. Nazwa wpisu w języku angielskim to Copper craftsmanship of Lahij, natomiast w języku azerbejdżańskim – Lahıc qəsəbəsinin misgərlik sənəti[3].
Charakterystyka
Miejscowość Lahıc położona jest na lewym brzegu rzeki Girdimançay na południowych stokach Wielkiego Kaukazu, na wysokości 1375 m n.p.m. Pod względem administracyjnym tworzy gminę w rejonie İsmayıllı, w północnym Azerbejdżanie. Jej mieszkańcy posługują się językiem tackim, który spokrewniony jest z językiem perskim[3].
Proces produkcji naczyń z miedzi koordynuje mistrz kotlarski (azer. misgər) pochodzący z jednej z kilkunastu rodzin, w których wiedza i umiejętności przekazywane są z pokolenia na pokolenie[3]. Ma on swojego pomocnika, najczęściej syna, który podczas pracy uczy się tradycyjnego rzemiosła[3][1].
Proces wytwarzania miedzianych naczyń obejmuje w pierwszej kolejności zakup surowca od lokalnych hurtowników[3]. Miedź jest następnie wytapiana, a kowal (azer. balakü) wykuwa z niej cienkie płyty, które są później polerowane i grawerowane[2]. Dekorowanie wyrobów będące końcowym etapem ich produkcji zajmuje najwięcej czasu i wymaga największego wysiłku rzemieślników[3]. Jest też uznawane za szczególnie ważne, gdyż stosowane ornamenty często mają charakter lokalny i odzwierciedlają tradycyjną wiedzę i wartości kulturowe[2][1]. Każdy mistrz tego fachu ma też swoje unikatowe techniki oraz styl, a wśród grawerunków dominują motywy roślinne (arabeska)[3]. Wytwórcy najczęściej sprzedają gotowe naczynia miedziane bezpośrednio w swoich warsztatach (azer. misgərxana)[3].
Transmisja tradycji odbywa się głównie z pokolenia na pokolenie w rodzinach. Mistrzowie nauczyli się tego rzemiosła od swoich przodków i przekazują wiedzę swoim synom[3]. Istnieje również zwyczaj obdarowywania wychodzących za mąż córek przez ich rodziców zestawami miedzianych wyrobów ze skomplikowanymi zdobieniami, które mają im zapewnić zdrowe i szczęśliwe życie małżeńskie[3].
Tradycja wyrobu miedzianych naczyń w Lahıc jest powszechnie znana i szanowana w całym kraju[1]. Wiele azerbejdżańskich rodzin specjalnie przybywa do miejscowości, aby nabyć lokalne naczynia (np. dzbanki, talerze, tace, kubki, garnki, łyżki oraz inne naczynia i przybory kuchenne) i używać ich w codziennym życiu. Wierzą bowiem, że przygotowywane w nich jedzenie będzie znacznie korzystniejsze dla zdrowia[2][3]. Nawet woda przechowywana w miedzianych naczyniach z Lahıc ma mieć właściwości lecznicze[3]. Dla miejscowych rzemieślników tradycja ta stanowi główne źródło utrzymania, a także jest źródłem dumy oraz wzmacnia poczucie tożsamości i więzy rodzinne[1].
Przypisy
- 1 2 3 4 5 Polski Komitet ds. UNESCO, Azerbejdżan [online], www.unesco.pl [dostęp 2025-05-18] (pol.).
- 1 2 3 4 UNESCO – Copper craftsmanship of Lahij [online], ich.unesco.org [dostęp 2025-05-18] (ang.).
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Copper craftsmanship of Lahij – Nomination form [online], ich.unesco.org, 12 stycznia 2015 [dostęp 2025-05-18] (ang.).