Złotokrecik

Złotokrecik
Amblysomus
Pomel, 1848[1]
Ilustracja
Złotokrecik hotentocki (A. hottentotus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

afrosorkowce

Rodzina

złotokretowate

Podrodzina

złotokreciki

Rodzaj

złotokrecik

Typ nomenklatoryczny

Chrysochloris hottentotus A. Smith, 1829

Gatunki

6 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Złotokrecik[2] (Amblysomus) – rodzaj ssaków z podrodziny złotokrecików (Amblysominae) w obrębie rodziny złotokretowatych (Chrysochloridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce Południowej[3][4][5].

Morfologia

Długość ciała samic 90–145 mm, samców 96–143 mm, długość tylnej stopy samic 10–18 mm, samców 11–20 mm; masa ciała samic 30–73 g, samców 30–98 g[5][6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1848 roku francuski geolog, paleontolog i botanik Auguste Nicolas Pomel w artykule zatytułowanym Badania nad mięsożernymi Owadożernymi, opublikowanym w czasopiśmie „Archives des Sciences Pysiques et Naturelles”[1]. Pomel nie wskazał gatunku typowego; gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) złotokrecik hotentocki (A. hottentotus)[4].

Etymologia

Amblysomus: gr. αμβλυς amblus ‘tępy, mętny’, od αμβλυνω amblunō ‘stępić’; σωμα sōma, σωματος sōmatos ‘ciało’[7].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[8][6][3][2]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[2] Podgatunki[5][3][6] Rozmieszczenie geograficzne[5][3][6] Podstawowe wymiary[5][6][a] Status
IUCN[9]
 Amblysomus hottentotus (A. Smith, 1829) złotokrecik hotentocki 5 podgatunków Południowa Afryka (KwaZulu-Natal, Prowincja Przylądkowa Wschodnia, Wolne Państwo i Mpumalanga) i Lesotho; zakres wysokości: 0–2000 m n.p.m. DC: 10,4–14,5 cm
MC: 37–85 g		  LC 
Amblysomus robustus Bronner, 2000 złotokrecik krzepki gatunek monotypowy endemit Południowej Afryki: Mpumalanga (Steenkampsberg wokół Lydenberg, Dullstroom i Belfast); zakres wysokości: 2000–2100 m n.p.m. DC: 9–14,3 cm
MC: 61–98 g		  VU 
Amblysomus septentrionalis A. Roberts, 1913 złotokrecik wyżynny gatunek monotypowy Południowa Afryka (Mpumalanga i północno-wschodnie Wolne Państwo) i Eswatini (Piggs Peak); zakres wysokości: 1600–1800 m n.p.m. DC: 10,5–14,5 cm
MC: 52–86 g		  NT 
Amblysomus marleyi A. Roberts, 1931 złotokrecik stokowy gatunek monotypowy endemit Południowej Afryki: KwaZulu-Natal (Ngwavuma i Ubombo na wschodnich zboczach gór Lebombo); być może południowo-wschodnie Eswatini (góry Lebombo); zakres wysokości: 490–695 m n.p.m. DC: 9–12 cm
MC: 30–34 g		  EN 
Amblysomus corriae O. Thomas, 1905 złotokrecik przylądkowy 2 podgatunki endemit Południowej Afryki: Prowincja Przylądkowa Zachodnia (od pobliża George) na wschód wzdłuż Gór Przylądkowych i przybrzeżnych równin do Prowincji Przylądkowej Wschodniej (Humansdorp); zakres wysokości: 10–1200 m n.p.m. DC: 10,5–13,5 cm
MC: 46–64 g		  NT 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  NT  – gatunek bliski zagrożenia,  VU  – gatunek narażony,  EN  – gatunek zagrożony.

Opisano również gatunek wymarły z plejstocenu Południowej Afryki[10]:

  • Amblysomus hamiltoni (Graaff, 1957)

Uwagi

  1. ↑ DC – długość ciała; MC – masa ciała

Przypisy

  1. 1 2 A. Pomel. Etudes sur les carnassiers Insectivores. „Archives des Sciences Pysiques et Naturelles”. 9, s. 247, 1848. (fr.).
  2. 1 2 3 W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 21. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  3. 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 110. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  4. 1 2 D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Amblysomus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-28].
  5. 1 2 3 4 5 W.A. Taylor, S. Mynhardt & S. Maree: Family Chrysochloridae (Golden Moles). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 195–197. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
  6. 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 72. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  7. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 92, 1904. (ang.).
  8. ↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).
  9. ↑ Taxonomy: Amblysomus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).
  10. ↑ G. de Graaff. A new chrysochlorid from Makapansgat. „Palaeontologia africana”. 5, s. 22, 1958. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.