Złotokret

Złotokret
Chrysochloris
Lacépède, 1799[1]
Ilustracja
Złotokret zwyczajny (Ch. asiatica)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

afrosorkowce

Podrząd

złotokretowe

Rodzina

złotokretowate

Podrodzina

złotokrety

Rodzaj

złotokret

Typ nomenklatoryczny

Chrysochloris capensis Lacépède, 1799 (= Talpa asiatica Linnaeus, 1758)

Synonimy
Podrodzaje i gatunki

2 podrodzaje i 5 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Złotokret[8] (Chrysochloris) – rodzaj ssaków z podrodziny złotokretów (Chrysochlorinae) w obrębie rodziny złotokretowatych (Chrysochloridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w środkowej i południowej Afryce[9][10].

Morfologia

Długość ciała samic 94–114 mm, samców 100–123 mm, długość tylnej stopy samic 11–14 mm, samców 9–14 mm; masa ciała około 42 g[11][12].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1799 roku francuski przyrodnik Bernard Germain de Lacépède w rozdziale o tytule Tabela podziałów, podgrup, rzędów i rodzajów ssaków opublikowanym w publikacji własnego autorstwa zatytułowanej Przemówienia otwierające i zamykające kurs historii naturalnej, wygłaszane w Narodowym Muzeum Przyrodniczym, Rok VII Republiki oraz tablice metodyczne ssaków i ptaków[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne monotypowe) złotokret zwyczajny (Ch. asiatica).

Etymologia

  • Chrysochloris (Chrysoris, Chrysochlora): gr. χρυσος khrusos ‘złoto’; χλωρος khlōros ‘zielony, zielono-żółty’[13].
  • Aspalax: gr. ασπαλαξ spalax, ασπαλακος spalakos ‘kret’[14]. Gatunek typowy: Wagler wymienił dwa gatunki – Talpa inaurata Schreber, 1777 (= Talpa asiatica Linnaeus, 1758) i Talpa rubra Linnaeus – nie określając typu nomenklatorycznego.
  • Ducantalpa: Ducan (= Tucan), Gujana; łac. talpa ‘kret’[15]. Gatunek typowy (oryginalne monotypowe): Chrysochloris rubra Daudin, 1802 (= Talpa asiatica Linnaeus, 1758).
  • Engyscopus: gr. εγγυς engus ‘blisko’; σκοπος skopos ‘poszukiwacz’, od σκοπεω skopeō ‘badać’[16].
  • Kilimatalpa: Kilimanjaro (pol. Kilimandżaro), Tanzania; łac. talpa „kret”[7]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Chrysochloris stuhlmanni Matschie, 1894.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki zgrupowane w dwóch podrodzajach[17][12][9][8]:

Podrodzaj Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[8] Podgatunki[11][9][12] Rozmieszczenie geograficzne[11][9][12] Podstawowe wymiary[11][12][e] Status
IUCN[18]
Kilimatalpa Chrysochloris stuhlmanni Matschie, 1894 złotokret ruwenzorski 5 podgatunków niejednolicie od Kamerunu do Tanzanii (góra Oku, Yambuya i Kisangani, góry Ruwenzori, góra Elgon, wzgórza Cherang’any, góry Ulguru i Rungwe); zakres wysokości: 1700–3500 m n.p.m. DC: 10,3–12,3 cm
MC: około 42 g		  LC 
Chrysochloris
Chrysochloris asiatica (Linnaeus, 1758) złotokret zwyczajny gatunek monotypowy endemit Południowej Afryki: Prowincje Przylądkowa Północna i Zachodnia DC: 9,4–11,5 cm
MC: brak danych		  LC 
Chrysochloris Chrysochloris visagiei Broom, 1950 złotokret reliktowy gatunek monotypowy endemit Południowej Afryki: Prowincja Przylądkowa Północna (znany tylko z miejsca typowego) DC: około 10,6 cm
MC: brak danych		  DD 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  DD  – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Opisano również gatunki wymarłe z pliocenu Południowej Afryki nie przypisane do żadnego z powyższych podrodzajów[19]:

  • Chrysochloris arenosa Asher & Avery, 2010[20]
  • Chrysochloris bronneri Asher & Avery, 2010[21]

Uwagi

  1. ↑ Nieuzasadniona poprawka Chrysochloris Lacépède, 1799.
  2. ↑ Najprawdopodobniej nazwa zastępcza dla Chrysochloris Lacépède, 1799; młodszy homonim Aspalax Desmarest, 1804 (Spalacidae).
  3. ↑ Wariant pisowni Chrysochloris Lacépède, 1799; młodszy homonim Chrysochlora Latreille, 1829 (Diptera).
  4. ↑ Nowa nazwa dla Chrysochloris Lacépède, 1799, ponieważ Gistel błędnie uważał, że nazwa ta jest młodszym homonimem Chrysochlora Latreille, 1829 (Diptera).
  5. ↑ DC – długość ciała; MC – masa ciała

Przypisy

  1. 1 2 B.G. de Lacépède: Tableau des divisions, sous-divisions, ordres et genres des mammifères. W: B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 7. (fr.).
  2. ↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 59. (fr.).
  3. ↑ J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 14. (niem.).
  4. ↑ H.M.D. de Blainville: Ostéographie, ou, Description iconographique comparée du squelette et du système dentaire des Mammifères récents et fossiles: pour servir de base à la zoologie et à la géologie. Cz. 1. Paris: J.B. Baillière et fils, 1839–1864, s. 111. (fr.).
  5. ↑ P. Boitard: Le Jardin des plantes: description et murs des mammifères de la Ménagerie et du Muséum d’histoire naturelle. Paris: J.J. Dubochet et Ce, Éditeurs, 1842, s. 125. (fr.).
  6. ↑ J.von N.F.X. Gistel: Naturgeschichte des Thierreichs für höhere Schulen. Stuttgart: Hoffmann, 1848, s. viii. (niem.).
  7. 1 2 B.G. Lundholm. Descriptions of new mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 22 (3), s. 288, 1955. (ang.).
  8. 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 20. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  9. 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 112. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  10. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Chrysochloris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-29].
  11. 1 2 3 4 W.A. Taylor, S. Mynhardt & S. Maree: Family Chrysochloridae (Golden Moles). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 200–201. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
  12. 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 73. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  13. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 188.
  14. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 125.
  15. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 246.
  16. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 258.
  17. ↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).
  18. ↑ Taxonomy: Chrysochloris – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).
  19. ↑ J.S. Zijlstra, Chrysochloris Lacépède, 1799, Hesperomys project (Version 25.3.0), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2025-03-19] (ang.).
  20. ↑ Asher i Avery 2010 ↓, s. 5.
  21. ↑ Asher i Avery 2010 ↓, s. 8.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.