Zachodni Brzeg

Jerycho
Wyżyna Judzka, widok z Ramallah
Zachodni Brzeg Jordanu – mapa
Zachodni Brzeg Jordanu – mapa

Zachodni Brzeg[1] (arab. الضفة الغربية, trb. ad-Diffa al-Gharbija; hebr. הגדה המערבית, trb. ha-Gada ha-Ma’arawit), zwany także Zachodnim Brzegiem Jordanu[2] i Cisjordanią[3] – część Palestyny, kontrolowana przez Izrael i stanowiąca jego jednostkę administracyjną o nazwie Judea i Samaria na zachód od doliny rzeki Jordan.

Geografia

Powierzchnia: 5800 km². Ludność: 2,3 miliona Palestyńczyków i ponad 700 tysięcy Żydów zamieszkujących 279 nielegalnych osiedli zbudowanych z inicjatywy władz Izraela po wojnie sześciodniowej w 1967 roku[4][5].

Najważniejsze miasta: Jerycho, Betlejem, Dżanin, Nablus, Ramallah i Hebron.

Historia

Obszar Zachodniego Brzegu Jordanu w latach 1920–1947 stanowił część brytyjskiego mandatu Palestyny[6]. W wyniku działań zbrojnych podczas pierwszej wojny izraelsko-arabskiej (1948) został włączony do Jordanii. 24 kwietnia 1950 roku Jordania ogłosiła jego aneksję, którą uznały Pakistan i Wielka Brytania[7][8]. Podczas wojny sześciodniowej (1967) został zajęty przez wojska izraelskie i odtąd jest okupowany przez Izrael[6]. W 1972 roku Jordania zaproponowała stworzenie federacji Zachodniego Brzegu i Jordanii, co zostało odrzucone przez Federację Państw Arabskich[8][9]. W 1988 roku król Husajn I formalnie zrzekł się praw do tego terytorium[6].

W 1994 roku Palestyńczycy z Jerycha i otaczającego je obszaru (ok. 60 km²) uzyskali autonomię (w ramach palestyńskiej autonomii w Strefie Gazy i mieście Jerycho). W 1995 roku nastąpiło rozszerzenie autonomii na dalsze obszary Zachodniego Brzegu Jordanu.

Na tych obszarach obecnie trwają zamieszki i walki (intifada) między nieregularnymi, często uznawanymi za terrorystyczne, organizacjami palestyńskimi a armią izraelską.

Zachodni Brzeg poddawany jest stałej izraelskiej presji osadniczej. Kolejne plany osadnicze miały na celu zakłócenie ciągłości geograficznej Zachodniego Brzegu aby zapobiec powstaniu państwa palestyńskiego[10]. W raporcie z 2013 r. Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD) odnotowała zwiększoną liczbę wyburzeń palestyńskiej własności i domów, a także wzrost liczby izraelskich osadników na obszarach otaczających wschodnią Jerozolimę i Betlejem, co przyczyniło się do pogłębienia stworzonego przez Izraelczyków fizycznego rozdrobnienia między różnymi palestyńskimi „bantustanami” – czerpiąc z doświadczeń Republiki Południowej Afryki czasów apartheidu[11]. Palestyńczycy doświadczają ponadto stale aktów przemocy, (również w formie pogromów[12]) ze strony żydowskich nielegalnych osadników i chroniących ich izraelskich formacji zbrojnych[13].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju: NAZEWNICTWO GEOGRAFICZNE ŚWIATA, Zeszyt 2, Bliski Wschód. [w:] Palestyna [on-line]. ksng.gugik.gov.pl, 2004. [dostęp 2020-08-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-26)]. (pol.).
  2. ↑ Palestyńczycy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-08-31].
  3. ↑ Zachodni Brzeg (Jordanu), [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-08-31].
  4. ↑ Christopher Heaney, Human Rights Council Hears that 700,000 Israeli Settlers are Living Illegally in the Occupied West Bank - Meeting Summary (Excerpts) [online], Question of Palestine [dostęp 2023-09-01] (ang.).
  5. ↑ Human Rights Council Hears that the Current Israeli Plan to Double the Settler Population in the Occupied Syrian Golan by 2027 is Unprecedented, and that 700,000 Israeli Settlers Are Living Illegally in the Occupied West Bank [online], OHCHR [dostęp 2023-09-01] (ang.).
  6. 1 2 3 Zeidan ↓.
  7. ↑ Macaron 2020 ↓.
  8. 1 2 Sharnoff 2021 ↓.
  9. ↑ ARAB BLOC ASSAILS PLAN BY HUSSEIN, „The New York Times”, 19 marca 1972 [dostęp 2023-03-22].
  10. ↑ Palestinian enclaves [online], Wikipedia, 3 kwietnia 2025 [dostęp 2025-04-24] (ang.).
  11. ↑ Nadera Shalhoub-Kerkovian, Rachel Busbridge, (En)gendering De-development in East Jerusalem, Palgrave Macmillan, ISBN 978-1-137-44875-0 [dostęp 2025-04-24].
  12. ↑ Huwara rampage [online], Wikipedia, 8 kwietnia 2025 [dostęp 2025-04-24] (ang.).
  13. ↑ Israeli settler violence [online], Wikipedia, 8 kwietnia 2025 [dostęp 2025-04-24] (ang.).

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.