Zając kusy

Zając kusy
Lepus brachyurus[1]
Temminck, 1844
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

zajęczaki

Rodzina

zającowate

Rodzaj

zając

Gatunek

zając kusy

Synonimy
  • Lepus angustidens Hollister, 1912
  • Lepus etigo Abe, 1918
  • Lepus lyoni Kishida, 1937
  • Lepus okiensis Thomas, 1906
Podgatunki
  • Lepus b. brachyurus Temminck, 1845
  • Lepus b. angustidens Hollister, 1912
  • Lepus b. lyoni Kishida, 1937
  • Lepus b. okiensis Thomas, 1906
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Zając kusy[3], dawniej zając japoński[4] (Lepus brachyurus) – gatunek ssaka z rodziny zającowatych (Leporidae) występujący endemicznie w Japonii.

Taksonomia

Holenderski zoolog Coenraad Jacob Temminck opisał zająca japońskiego w 1844 roku. Epitet gatunkowy ( brachyurus ) pochodzi od starogreckiego słowa brachys oznaczającego „krótki”[5]  i oura oznaczające „ogon”[6].

Radziecki teriolog Aleksiej Guriejew w 1964 roku umieścił gatunek w podrodzaju Coprolagus, zaś rosyjski paleontolog Aleksandr Awierjanow w 1998 roku w podrodzaju Eulagos[7]. Pierwotnie zająca mandżurskiego zaliczano jako podgatunek zająca kusego, nim został uznany za osobny takson[8].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 450–540 mm, długość ogona 20–50 mm, długość ucha 76–83 mm, długość tylnej stopy 120–150 mm; masa ciała 2,1–2,6 kg[9].

Zając japoński to stosunkowo niewielki gatunek zająca o krótkich uszach i ogonie. Bocznie kształt czaszki jest łukowaty, z potylicą opadającą w dół. Ogon bardzo krótki i niewidoczny do tego stopnia, że sprawia wrażenie, iż zając kusy nie ma ogona. Ubarwienie ciała jest bardzo zmienne i waha się od jasnoczerwonobrązowego do ciemnobrązowoszarego, ze zmienną ilością bieli na głowie i nogach. W rejonach północnej Japonii, na zachodnim wybrzeżu i wyspie Sado, gdzie opady śniegu są obfite, obserwuje się zmianę koloru sierści na biały w okresie zimowym. Jedynie końcówki uszu pozostają czarne przez cały rok[10][11].

Zasięg występowania

Jest gatunkiem endemicznym na Japonii[12]. Występuje na głównych wyspach japońskich, z wyjątkiem Hokkaido[13].

Ekologia

Siedlisko

Zając kusy zamieszkuje otwarte pola i rzadkie lasy od nizin po strefę alpejską[14].

Tryb życia

Zając japoński jest zwierzęciem aktywnym o zmierzchu, żywiącym się głównie wieczorem i wczesnym rankiem. Jest cichy, chyba że jest w niebezpieczeństwie i wtedy daje sygnał o niebezpieczeństwie. Czasami może zajmować nory. Jest to zwierzę samotnicze, z wyjątkiem okresu godowego, kiedy samce i samice zbierają się w celu rozrodu[15].

Pokarm

Zając japoński czerpie większość składników odżywczych z roślinności rosnącej w jego naturalnym środowisku i wokół niego. Latem spożywa trawy, rośliny strączkowe, gwiazdnicę, rdest i zboża. Zimą jest kora i liście z młodych drzew takich kryptomeria japońska, klon tatarski, paulownia; eleuterokok, aralia i rośliny z rodziny bobowatych. Zając japoński jest jednym z niewielu zajęcy, który zjada korę drzew i robi to okazjonalnie, co może powodować poważne szkody w drzewach i lasach. Czasami zjadają korę z drzew bonsai[15].

Tak jak inne gatunki zającowatych, zając kusy wytwarza dwa rodzaje kału, z których jeden spożywa w celu wydobycia jak największej ilości składników odżywczych z trudnych do strawienia roślin. Jednak unikalną cechą gatunku jest to, że zjada zarówno miękkie, jak i twarde odchody — zaobserwowano, że miękkie odchody po prostu połykają, a twarde przeżuwają. Istnieje również pozytywna zależność między brakiem dostępnego pokarmu a częstszym spożywaniem twardych odchodów[16].

Rozmnażanie

System godowy jest promiskuitywny. Samce gonią samice i boksują się, aby odstraszyć rywali. Czas kopulacji, wraz z zachowaniami godowymi, jest bardzo krótki (1–2 minuty)[9]. Sezon rozrodczy trwa od lutego do lipca, a młode rodzą się między kwietniem a sierpniem, głównie w maju i czerwcu, kiedy wielkość miotu jest również największa. Średnia wielkość miotu wynosi maksymalnie cztery, a samice osiągają dojrzałość płciową w wieku dziesięciu miesięcy[15].

Status ochronny

W latach 90. XX wieku 500 tys. zajęcy kusych było rocznie odstrzeliwanych przez 140 tys. myśliwych, a wiele więcej ginęło w celu zapobiegania szkodom w szkółkach leśnych[17].

Odniesienia w kulturze

Zając z Inaby zajmuje ważne miejsce w mitologii japońskiej jako nieodłączna część legendy o bogu shintoistycznym Ōkuninushim.

Pomnik zająca z Inaby wraz z Ōkuninushim, stojący w Tottori, w Japonii.

Przypisy

  1. ↑ Lepus brachyurus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Lepus brachyurus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 56. ISBN 978-83-88147-15-9.
  4. ↑ Belke 1848 ↓, s. 512.
  5. ↑ Brown 1956 ↓, s. 708.
  6. ↑ Brown 1956 ↓, s. 828.
  7. ↑ Hoffman i Smith 2005 ↓, s. 200.
  8. ↑ Angermann 1966 ↓, s. 321–335.
  9. 1 2 Alves i in. 2018 ↓, s. 169.
  10. ↑ Alves i in. 2018 ↓, s. 168-169.
  11. ↑ Ohdachi 2009 ↓, s. 206.
  12. ↑ Alves i in. 2018 ↓, s. 168.
  13. ↑ Chapman i Flux 1990 ↓, s. 69.
  14. ↑ Chapman i Flux 1990 ↓, s. 69-70.
  15. 1 2 3 Chapman i Flux 1990 ↓, s. 70.
  16. ↑ Hirakawa 1994 ↓, s. 447–456.
  17. ↑ Chapman i Flux 1990 ↓, s. 64.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.