Zapora Niedzica

Zapora Niedzica
Ilustracja
Zapora Niedzica (sierpień 2016)
Państwo

 Polska

Rzeka

Dunajec

Data budowy

1975–1997

Typ zapory

ziemna

Wysokość zapory

56 m

Funkcja

ochrona przeciwpowodziowa,
energetyczna,
rekreacyjna

Położenie na mapie powiatu nowotarskiego
Mapa konturowa powiatu nowotarskiego, po prawej nieco na dole znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Zapora Niedzica”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Zapora Niedzica”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Zapora Niedzica”
Ziemia49°25′11,0″N 20°19′24,6″E/49,419722 20,323500

Zapora Niedzica (również: Zapora Czorsztyńska[1]) – zapora wodna wybudowana w latach 1975–1997 w miejscowości Czorsztyn oraz w przysiółku Zamek, należącym do wsi Niedzica (obecnie będącym samodzielną wsią Niedzica-Zamek[2]). Znajduje się w Pieninach, spiętrza wody Dunajca, tworząc Jezioro Czorsztyńskie.

Historia

Budowę zapory rozpoczęto w 1975. W latach 80. i 90. XX wieku spotykała się ona z ostrymi protestami ekologów. Realizację zapory, zbiornika oraz elektrowni zakończono w 1997. W tym roku powołano również spółkę do ich obsługi. Patronem zespołu zbiorników wodnych został prof. Gabriel Narutowicz[3].

Charakterystyka

Zapora Niedzica jest najwyższą w Polsce zaporą ziemną z centralnym uszczelnieniem glinowym. Jej wysokość maksymalna od chodnika galerii wynosi 56 m. Długość zapory wynosi 404 m. Korona budowli ma szerokość 7 m[1] i jest udostępniana do ruchu pieszych oraz przejazdu pojazdów obsługi. Zapora została zbudowana z wykorzystaniem 1,7 mln m³ żwiru[4].

Nachylenie skarpy odwodniej zapory (od strony Jeziora Czorsztyńskiego) do poziomu 20 m wynosi 1:3,5, natomiast powyżej poziomu 20 m 1:2,25. W przypadku skarpy odpowietrznej (od strony Jeziora Sromowskiego) nachylenie jest zmienne i ma wartość od 1:2,5 do 1:1,85. Zabezpieczeniem skarpy odwodniej są płyty betonowe o grubości 30 cm, natomiast skarpy odpowietrznej – zazielenienie z instalacją do zraszania ziemi[1].

Wydatek przelewu stokowego zapory wynosi 975 m³ wody na sekundę, natomiast dwóch spustów dennych 360 m³ wody na sekundę. Wydatek dwóch turbin to 250 m³ wody na sekundę[1].

Galeria kontrolno-zastrzykowa ma długość 256,2 m i światło chodnika 3 × 3 m. Drenaż zapory odbywa się rurami o średnicy 100 cm ze studniami kontrolnymi[1].

Poniżej zapory znajduje się elektrownia wodna należąca do Zespołu Elektrowni Wodnych Niedzica S.A.[4]

Zapora (podziemny tunel – galeria kontrolna zapory poprowadzona w skale, 50 m pod wodą i nasypem zapory) oraz elektrownia są udostępnione do zwiedzania z przewodnikiem[4].

W momencie oddania do użytku obiekt funkcjonował w ramach Zespołu Zbiorników Wodnych Czorsztyn-Niedzica i Sromowce Wyżne im. Gabriela Narutowicza, który został w późniejszym okresie przekształcony w Zespół Elektrowni Wodnych Niedzica S.A.

Korzyści

Zapora zatrzymuje wody Dunajca i pełni funkcję przeciwpowodziową dla miejscowości leżących w dole rzeki. W dniu oficjalnego otwarcia obiektu, 9 lipca 1997, w trakcie tzw. powodzi tysiąclecia, zaobserwowana fala powodziowa była drugą pod względem wysokości, po fali z największej powodzi w latach międzywojennych w 1934[5].

Budowa zapory pozwoliła również na dostarczenie wody pitnej do pobliskich miejscowości (przed budową zapory w tym rejonie występowały niedobory wody w okresie suszy). Ustabilizowała poziom rzeki, dzięki czemu tradycyjny spływ Przełomem Dunajca odbywa się bez przeszkód.

Galeria

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 Zapora Czorsztyńska – dane techniczne. Zespół Elektrowni Wodnych Niedzica Spółka Akcyjna. [dostęp 2017-01-17]. (pol.).
  2. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2013 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz ustalenia nazwy obiektu fizjograficznego (Dz.U. z 2013 r. poz. 1629).
  3. ↑ Informacja na tablicy upamiętniającej oddanie do eksploatacji zespołu zbiorników wodnych.
  4. 1 2 3 Elektrownia wodna w Niedzicy. niedzica.pl. [dostęp 2017-01-17]. (pol.).
  5. ↑ Rola Zbiornika Czorsztyńskiego na Dunajcu w ochronie przeciwpowodziowej w 1997 r.. „Pieniny – Przyroda i Człowiek”. nr 12 (2012). s. 3–11.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.