Zasłonak karłowaty
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak karłowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Cortinarius livido-ochraceus (Berk.) Berk. Outl. Brit. Fung. (London): 186 (1860) | |
Zasłonak karłowaty (Cortinarius livido-ochraceus (Berk.) Berk.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1836 r. Miles Joseph Berkeley, nadając mu nazwę Agaricus livido-ochraceus. W 1860 r. ten sam autor przeniósł go do rodzaju Cortinarius[1]. Niektóre inne synonimy[2]:
- Cortinarius livido-ochraceus subsp. elatior Melot 1989
- Cortinarius livido-ochraceus var. elatior (Melot) Blanco-Dios 2018
- Cortinarius pumilus (Fr.) J.E. Lange 1940
- Myxacium pumilum (Fr.) M.M. Moser 1955
Polska nazwa jest kontrowersyjna. Andrzej Nespiak w 1975 r. dla gatunku C. livido-ochraceus (Berk.) Berk. nadał nazwę zasłonak wyniosły, jednak taką samą nazwę ma C. elatior Fr. Gatunkowi C. pumilus (Fr.) J.E. Lange A. Nespiak nadał nazwę zasłonak karłowaty[3], według Index Fungorum jest to synonim C. livido-ochraceus (Berk.) Berk.[2] W internetowym atlasie grzybów obydwa gatunki (C. elatior i C. livido-ochraceus) mają nazwę zasłonak wyniosły[4], jest to jednak niezgodne z zasadami nomenklatury botanicznej. Polskie nazewnictwo tych gatunków wymaga dopracowania.
Morfologia
Średnica 6–12 cm, u młodych okazów kloszowaty, u starszych rozpostarty. Powierzchnia bardzo lepka i prawie do środka karbowana o barwie od brązowej przez oliwkowobrązową do ciemnobrązowej, brzeg z fioletowym odcieniem[5].
Wycięte, bardzo szerokie, początkowo bladordzawooliwkowe bez fioletowego odcienia, potem oliwkowordzawobrązowawe. Krawędzie wyraźnie karbowane i jaśniejsze z liliowym odcieniem[5].
Wysokość 10–15 cm, grubość 1,5–2,5 cm, na środku rozszerzony, z podstawą częściowo zagłębioną w podłożu, u starszych okazów pusty. Powierzchnia z szarofioletowym odcieniem, w dolnej części bardziej fioletowa[5].
Blady, o łagodnym smaku i bez wyraźnego zapachu[5].
Występowanie i siedlisko
Znane jest jego występowanie w Ameryce Północnej, Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie[6]. W Polsce do 2003 r. podano 4 stanowiska[3], w późniejszych latach podano wiele następnych. Najbardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].
Grzyb mykoryzowy występujący w lasach liściastych i mieszanych, zwłaszcza pod bukami[3].
Znaczenie
Nie zaleca się zbierania w celach spożywczych żadnego gatunku zasłonaka; ich odróżnienie jest trudne, na ogół są to grzyby niejadalne lub trujące, niektóre nawet śmiertelnie[8].
Przypisy
- 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2025-04-08] (ang.).
- 1 2 Species Fungorum [online] [dostęp 2025-04-08] (ang.).
- 1 2 3 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 186, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Cortinarius subgen. Myxacium sect. Defibulati [online], grzyby.pl [dostęp 2025-04-08].
- 1 2 3 4 Zasłonak wyniosły Cortinarius livido-ochraceus (Berk.) Berk. [online] [dostęp 2025-04-08].
- ↑ Występowanie Cortinarius livido-ochraceus na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2025-04-08].
- ↑ Cortinarius livido-ochraceus (zasłonak wyniosły) [online], grzyby.pl [dostęp 2025-04-08].
- ↑ Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, s. 240–243, ISBN 978-83-258-0588-3.