Zasłonak pospolity

Zasłonak pospolity
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	zasłonakowate
Rodzaj	zasłonak
Gatunek	zasłonak pospolity
	Nazwa systematyczna
	Cortinarius trivialis J.E. Lange; Fl. Agaric. Danic. 5: lll (1940)

Młody okaz z wyraźną zasnówką i silnie śluzowatym trzonem

Blaszki i charakterystyczny trzon (okaz dorosły)

Zasłonak pospolity (Cortinarius trivialis (Schaeff.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1940 r. przez duński mykolog Jakob Emanuel Lange i jego diagnoza jest do tej pory aktualna. Później wyróżniane przez niektórych mykologów odmiany i formy są według Index Fungorum synonimami gatunku. Synonimy^[2]:

Cortinarius collinitus var. trivialis (J.E. Lange) A.H. Sm. (1944)
Cortinarius trivialis f. repandus (Ricken) Bidaud, Moënne-Locc. & Reumaux (2000)
Cortinarius trivialis J.E. Lange(1940) f. trivialis
Cortinarius trivialis var. rickenii Rob. Henry (1976)
Cortinarius trivialis J.E. Lange (1940) var. trivialis
Inocybe trivialis (J.E. Lange) M.M. Moser (1953)
Myxacium collinitum var. repandum Ricken (1915)
Myxacium triviale (J.E. Lange) M.M. Moser (1969)

Nazwę polską podał Andrzej Nespiak w 1975 r.. W 1999 r. Władysław Wojewoda podał nazwę zasłonak śluzowaty, ale w 2003 r. zaakceptował nazwę nadaną przez A. Nespiaka^[3]

Morfologia

Kapelusz

Średnica 5–12 cm, u młodych okazów dzwonkowaty lub półkulisty z podwiniętym brzegiem, później staje się łukowaty, na koniec płaski z tępym i szerokim garbem. Powierzchnia gładka. Podczas suchej pogody jest błyszczący i ma barwę słomianożółtą, podczas wilgotnej pogody jest śliski i ma barwę od oliwkowej do ochrowożółtobrązowej^[4]. Brzegi kapelusza są jaśniejsze. Czasami młode okazy posiadają niebieskie wybarwienie, szybko jednak zanikające^[5].

Blaszki

Średniogęste, przy trzonie wykrojone, u młodych okazów zakryte białawą zasnówką. Za młodu mają barwę wodnistobrązową ze słabym fioletowym odcieniem, u starszych okazów od rdzawobrązowej do cynamonowobrązowej^[4].

Trzon

Wysokość 5–12 cm, grubość 1–2 cm. Jest pełny, walcowaty, dołem zwężający się. Powierzchnia żółtawa lub rdzawa i pokryta grubą warstwą śluzu. Śluzu tego jest tak dużo, że tworzy poprzeczne wały. Po zaschnięciu powstają z nich ciemniejsze i łuskowate, wstęgowate twory lub poprzeczne opaski. Jest to cecha charakterystyczna dla tego gatunku. W czasie suchej pogody śluz wysycha tworząc na trzonie przeźroczystą błonkę. Pomiędzy blaszkami a zasnówką jest biały i bez śluzu^[4]^[6].

Miąższ

Białawy lub żółtawy, tylko na wierzchołku kapelusza niebieskawy. Jest twardy i ma mało wyraźny smak i zapach^[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników rdzawobrązowy^[7].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki o kształcie migdałkowatym lub półelipsowatym, słabo brodawkowane. Rozmiar 10–15 × 5–8 μm. Pleurocystyd brak, cheilocystydy podobne kształtem do podstawek^[7].

Gatunki podobne

Mimo dużej liczby gatunków zasłonaków ten jest łatwy do rozpoznania – odróżnia się silną śluzowatością owocników. Jest jeszcze kilka śluzowatych zasłonaków, ale tylko zasłonak pospolity ma charakterystyczny trzon z wieloma poprzecznymi opaskami. Wśród zasłonaków należy do większych^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Europie i w Ameryce Północnej. Jest najbardziej rozpowszechniony wśród śluzowatych zasłonaków^[7].

Można go spotkać w lasach liściastych, iglastych i mieszanych, na torfowiskach. Rośnie na ziemi, szczególnie pod jodłą pospolitą, świerkiem pospolitym, topolą osiką, bukami i dębami. Owocniki wytwarza od lipca do października^[4]. Jest grzybem pionierskim, wraz z drzewami, z którymi tworzy mykoryzę zasiedla nieużytki, groble, hałdy i nasypy^[6].

Znaczenie

Grzyb mykoryzowy^[3]. Według niektórych źródeł jest grzybem jadalnym^[4], według innych jednak jest podejrzany o trujące własności. Co prawda nie stwierdzono zatruć tym grzybem, jednak zasłonaki zawierają silnie trującą orellaninę, ponadto może być pomylony z innymi, trującymi gatunkami zasłonaków. Z tego też względu lepiej nie zbierać tego grzyba w celach spożywczych^[5].

Przypisy

1 2 Index Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).
1 2 WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 194, ISBN 83-89648-09-1 .
1 2 3 4 5 6 7 PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 114, ISBN 978-83-245-9550-1 .
1 2 Cortinarius trivialis J.E. Lange – Girdled Webcap [online] [dostęp 2013-11-12] .
1 2 Till R.T.R. Lohmeyer Till R.T.R., UteU. Kũnkele UteU., Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, s. 131, ISBN 83-85444-65-3 .
1 2 3 MichaelM. Kuo MichaelM., Cortinarius triviakis [online], MushroomExpert [dostęp 2013-11-11] (ang.).

[if-1] 1 2 Index Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).

[check-3] 1 2 WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 194, ISBN 83-89648-09-1 .

[wag-4] 1 2 3 4 5 6 7 PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 114, ISBN 978-83-245-9550-1 .

[web-5] 1 2 Cortinarius trivialis J.E. Lange – Girdled Webcap [online] [dostęp 2013-11-12] .

[griz-6] 1 2 Till R.T.R. Lohmeyer Till R.T.R., UteU. Kũnkele UteU., Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, s. 131, ISBN 83-85444-65-3 .

[mush-7] 1 2 3 MichaelM. Kuo MichaelM., Cortinarius triviakis [online], MushroomExpert [dostęp 2013-11-11] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]