Zasłonak wonny
.JPG) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak wonny |
| Nazwa systematyczna | |
| Cortinarius traganus (Fr.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 281 (1838) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
.JPG)
_Fr_273917.jpg)
Zasłonak wonny (Cortinarius traganus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisany został opisany w 1818 r. przez E. M. Friesa jako Agaricus traganus, w 1838 ten sam autor przeniósł go do rodzaju Cortinarius[1]. Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Agaricus traganus Fr. 1818
- Inoloma traganum (Fr.) Wünsche 1877
- Phlegmacium traganum (Fr.) M.M. Moser 1953
Nazwę polską nadał Andrzej Nespiak w 1975 r., wcześniej (w 1955 r.) Stanisław Domański opisywał ten gatunek jako zasłonak koźli[3], Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1985 r. jako zasłonak brodaty[4].
Morfologia
Średnica 4–14 cm, u młodych owocników kulisty, fioletowy i jedwabiście błyszczący, o srebrzystym wierzchołku. Z czasem staje się wypukły, w końcu rozpostarty. Fioletowa powierzchnia młodych owocników z czasem płowieje i staje się szarożółtawa, potem ochrowa[5]. Często bywa promieniście popękana, zwłaszcza podczas suchej pogody. Z brzegu zwieszają się rdzawobrązowe resztki zasnówki, czasami znajdują się one również na obrzeżach kapelusza[6].
Gęste, dość grube i szeroko przyrośnięte. Mają szerokość 7–15 mm[6]. U młodych owocników są jasnoochrowe, z czasem stają się żółtawobrązowe, u dojrzałych rdzawobrązowe[5].
Wysokość 5–10 cm, grubość 2–5 cm, u młodych owocników podstawa jest silnie bulwiasta, u dojrzałych trzon staje się maczugowaty. Powierzchnia u młodych owocników fioletowa, z czasem, poczynając od podstawy stopniowo zaczyna blaknąć. Okryty jest zasnówką, która na początku ma jasno różowofioletową barwę, później wskutek zabarwienia zarodnikami staje się rdzawobrązowa[5], a z czasem tworzy wyraźnie zaznaczający się pierścień[4].
Gruby, o barwie początkowo brudnożółtawej, później szafranowo żółtawej. Smak gorzki, zapach nieprzyjemny[5]. Nigdy nie jest fioletowy, z wyjątkiem podstawy trzonu, która ma barwę brudnofiołkową[6].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników rdzawobrązowy[6].
- cechy mikroskopowe
Zarodniki elipsoidalne, o rozmiarach 8–9 × 5–5,5 μm, pokryte drobnymi brodawkami lub kropkami. Podstawki o rozmiarach 30–35 × 6,5–7,5 μm[6].
Występowanie i siedlisko
Opisano występowanie tego gatunku w Ameryce Północnej, Europie i Japonii[7], inne źródła podają, że występuje na całej półkuli północnej na obszarach o klimacie umiarkowanym[6]. W Europie Środkowej miejscowo jest pospolity, brak go tylko na obszarach o podłożu wapiennym[8]. W Polsce jest dość pospolity[4].
Rośnie na ziemi, w lasach iglastych, szczególnie na kwaśnym podłożu w górskich lasach świerkowych. W lasach liściastych jest rzadki. Owocniki wytwarza od sierpnia do października[5].
Znaczenie
Grzyb mykoryzowy[3]. Jest niejadalny lub lekko trujący[5].
Przypisy
- 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2015-01-20] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-02-20] (ang.).
- 1 2 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 194, ISBN 83-89648-09-1.
- 1 2 3 Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 401, 402, ISBN 83-09-00714-0.
- 1 2 3 4 5 6 Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 200, ISBN 978-83-245-9550-1.
- 1 2 3 4 5 6 A. Pilat, O. Ušák, Mushrooms and other Fungi, London: UK: Peter Nevill, 1961, s. 108.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, s. 242, 254, ISBN 978-83-258-0588-3.