Próchniaczek czarniawy

Próchniaczek czarniawy
	Ocypus olens
	(O. Müller, 1764)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Infrarząd	Staphyliniformia
Rodzina	kusakowate
Podrodzina	Staphylininae
Plemię	Staphylinini
Podplemię	Staphylinina
Rodzaj	Ocypus
Podrodzaj	(Ocypus)
Gatunek	próchniaczek czarniawy
Synonimy
	Goerius macrocephalus Stephens, 1832; Ocypus fulvopilosus Fiori, 1894; Ocypus meridionalis Fiori, 1894; Staphylinus major De Geer, 1774; Staphylinus olens O. F. Müller, 1764; Staphylinus unicolor Herbst, 1784;
	Goerius macrocephalus Stephens, 1832; Ocypus fulvopilosus Fiori, 1894; Ocypus meridionalis Fiori, 1894; Staphylinus major De Geer, 1774; Staphylinus olens O. F. Müller, 1764; Staphylinus unicolor Herbst, 1784;

Próchniaczek czarniawy^[1], kusak olens (Ocypus olens) – gatunek chrząszcza, jeden z największych europejskich przedstawicieli rodziny kusakowatych^[2].

Opis

Jest to chrząszcz o wąskim kształcie, czarny, długości 22–32 mm, z krótkimi skrzydłami^[2]. Największy środkowoeuropejski przedstawiciel rodziny^[1]. Ciało czarne, matowe, pokryte krótkim, przylegającym, ciemnobrunatnym owłosieniem, gęsto punktowane. Głowa czworokątna o tylnych kątach nieco zaokrąglonych, szersza od przedplecza i znacznie szersza niż długa. Skronie znacznie dłuższe niż oko oglądane od góry. 9 człon czułków wyraźnie dłuższy niż szeroki. Przedplecze krótsze niż pokrywy, nieco słabiej niż głowa punktowane. Odnóża czarne do ciemnobrunatnych. V tergit odwłoka z błoniastą obwódką na tylnej krawędzi^[3]. 5. segment odwłoka ma porośnięty delikatnymi, białymi włoskami.

Biologia i ekologia

Aktywny głównie nocą, na ofiary czatuje pod kamieniami lub korą^[2], potrafi mocno ugryźć dzięki silnym żuwaczkom. Zaniepokojony unosi odwłok do góry. Zaatakowany opryskuje napastnika drażniącą cieczą^[2]. Żywi się głównie larwami muchówek, których poszukuje w padlinie.

Spotkać go można w większości lasów przez cały rok.

W ciągu dnia kryje się pod kawałkami drewna, w ściółce oraz w mchu^[1].

Występowanie

Gatunek palearktyczny. Występuje w zachodniej, środkowej i południowej Europie, zachodniej Afryce Północnej, na Wyspach Kanaryjskich i Azorach^[3]. Występuje również w Polsce^[4], lecz rzadko obserwowany^[3].

Przypisy

1 2 3 Roland Gerstmeier, przeł. Henryk Grabarczyk: Chrząszcze. Rozpoznawanie i oznaczanie. Multico, seria: Przewodnik kieszonkowy. ISBN 83-7073-105-8.
1 2 3 4 Multimedialna Encyklopedia Powszechna WIEM edycja 2006. Young Digital Poland S.A., 2006.
1 2 3 Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 e Kusakowate - Staphylinidae: Kusaki - Staphylininae. Warszawa, Wrocław: PWN, PTE, 1980.
↑ Fauna Polski - charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. I. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2004. ISBN 83-88147-04-8.

Bibliografia

Henryk Sandner: Owady. Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1989. ISBN 83-01-08369-7.

[Gerstmeier-1] 1 2 3 Roland Gerstmeier, przeł. Henryk Grabarczyk: Chrząszcze. Rozpoznawanie i oznaczanie. Multico, seria: Przewodnik kieszonkowy. ISBN 83-7073-105-8.

[WIEM-2] 1 2 3 4 Multimedialna Encyklopedia Powszechna WIEM edycja 2006. Young Digital Poland S.A., 2006.

[Szujecki-3] 1 2 3 Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 e Kusakowate - Staphylinidae: Kusaki - Staphylininae. Warszawa, Wrocław: PWN, PTE, 1980.

[FaunaT1-4] Fauna Polski - charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. I. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2004. ISBN 83-88147-04-8.

[1]

[2]

[3]

[4]