Zbrodnia w Stonawie

Zbrodnia w Stonawie

Państwo	Polska/  Czechosłowacja
Miejsce	Stonawa
Data	26 stycznia 1919
Godzina	a
Liczba zabitych	co najmniej 7 żołnierzy 12 wadowickiego pułku piechoty
Typ ataku	zbiorowe morderstwo
Sprawca	armia czechosłowacka
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego miejsce zdarzenia
Położenie na mapie Czech miejsce zdarzenia
49°49′02,5″N 18°32′03,6″E/49,817361 18,534333

Zbrodnia w Stonawie – mord dokonany na polskich milicjantach i żołnierzach 12 wadowickiego pułku piechoty wziętych do niewoli przez wojska czechosłowackie 26 stycznia 1919 roku w Stonawie w czasie walk o Śląsk Cieszyński.

Łącznie w walkach zginęło 21 polskich obrońców. Dwudziestu żołnierzy i milicjantów zostało pochowanych w zbiorowej mogile, a Alojzy Friedel (stonawski ochotnik lub milicjant) w grobie rodzinnym^[1]. Spośród tych ofiar kilka (od 5 do 7) zostało zamordowanych po wzięciu do niewoli lub dobitych jako ranni na polu walki^[2].

Pomordowani zostali zakłuci bagnetami lub dobici kolbami karabinów. Na prośbę stonawskiego księdza Franciszka Krzystka, wykonano dokumentację fotograficzną zabitych i zamordowanych, zidentyfikowano część żołnierzy i przeprowadzono zbiórkę na potrzeby pochówku. Podczas czechosłowackich rządów na Zaolziu kwestię zbrodni w Stonawie cenzurowano. Jedynie w krótkim okresie rządów polskich w latach 1938–1939, w dwudziestą rocznicę zbrodni, ofiary mordu upamiętniono uroczystością złożenia kwiatów, podczas której przemawiał wojewoda śląski Michał Grażyński^[3].

Od jesieni 2018 roku dzięki działaczom Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Stonawie na zbiorowej mogile jest nowa tablica z danymi wszystkich pochowanych, które na podstawie źródeł polskich i miejscowych ustalił historyk amator Stanisław Kuba^[4].

W 104. rocznicę mordu, na cmentarzu w Stonawie odbyły się uroczystości upamiętniające ofiary poległe w obronie Rzeczypospolitej. Odbyła się uroczysta msza i apel poległych przy grobach ofiar stonawskiej zbrodni^[5].