Zgromadzenie Narodowe (Zambia)
Zgromadzenie Narodowe (ang. National Assembly) – jednoizbowy parlament Zambii, główny organ władzy ustawodawczej w tym kraju.
Czynne prawo wyborcze przysługuje obywatelom Zambii, którzy w dniu wyborów zamieszkują na stałe na jej terytorium oraz mają ukończone 18 lat. Głosować nie mogą osoby posiadające równocześnie obywatelstwo innego państwa, pozbawione wolności na mocy decyzji sądu, a także osoby skazane w ciągu pięciu lat przed wyborami za korupcję. Wyborca musi również posiadać ważny dowód osobisty. Kandydaci muszą mieć ukończone 21 lat, spełniać wszystkie powyższe wymogi, a dodatkowo znać dobrze w mowie i w piśmie język angielski, będący językiem urzędowym Zambii.
Kadencja parlamentu trwa 5 lat[1]. Ostatnie wybory parlamentarne odbyły się 1 sierpnia 2021 roku[2].
Zasady wyboru
O wybór nie mogą starać się osoby będące[3]:
- w dniu wyborów objęte procedurą bankructwa,
- kandydatami na prezydenta,
- nominatami na stanowiskach publicznych,
- sędziami,
- urzędnikami służby cywilnej,
- członkami komisji wyborczej,
- członkami sił zbrojnych i policji.
Kandydaci musza pozyskać podpisy od co najmniej 15 wyborców zarejestrowanych w okręgu wyborczym, w którym kandydują oraz złożyć opłatę w wysokości 100 000 kwach zambijskich[3].
Członkostwo
Składa się ze 167 członków powoływanych na pięcioletnią kadencję[3].
- 156 deputowanych pochodzi z jednomandatowych okręgów wyborczych, gdzie stosuje się ordynację proporcjonalną.
- 8 parlamentarzystów nominuje prezydent Zambii (spośród osób, które nie brały udziału w poprzednich wyborach parlamentarnych)
- 3 członków zasiada w Zgromadzeniu ex officio.
Spiker Zgromadzenia
Spiker Zgromadzenia Narodowego wybierany jest spośród zambijskich obywateli uprawnionych do bycia członkami Zgromadzenia, jednak w nim nie zasiadających; spiker zostaje członkiem izby ex officio[4]. Spikerką Zgromadzenia jest (maj 2025 r.) Nelly Mutti, wybrana jednomyślnie 3 września 2021 roku jako pierwsza kobieta na tym stanowisku[5][6][7].
Jeden z wiceprzewodniczących parlamentu jest wybierany według tych samych zasad co spiker. Drugi z wiceprzewodniczących wybierany jest spośród członków Zgromadzenia. Wiceprzewodniczący nie mogą być członkami tej samej partii politycznej, nie mogą być też tej samej płci[1].
Przypisy
- 1 2 Zambia | National Assembly [online], IPU Parline: global data on national parliaments [dostęp 2025-05-01] (ang.).
- ↑ IFES Election Guide | Elections: Zambian National Assembly 2021 General [online], www.electionguide.org [dostęp 2025-05-01].
- 1 2 3 IPU PARLINE database: ZAMBIA (National Assembly), Electoral system [online], archive.ipu.org [dostęp 2025-05-01].
- ↑ National Assembly of Zambia [online], web.archive.org, 13 kwietnia 2021 [dostęp 2025-05-01] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-13].
- ↑ Zambia: Prominent Lusaka Lawyer Nelly Mutti elected as the first ever woman Speaker of the National Assembly [online], 3 września 2021 [dostęp 2025-05-01] (ang.).
- ↑ Zambia elects first woman as parliament speaker [online], News24 [dostęp 2025-05-01] (ang.).
- ↑ Nelly Butete Kashumba Mutti, SC | National Assembly of Zambia [online], www.parliament.gov.zm [dostęp 2025-05-01] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-12] (ang.).
Bibliografia
- IPU PARLINE database: ZAMBIA (National Assembly), Electoral system. [dostęp 2010-01-22].