Zielko
Zielko – motyw roślinny charakterystyczny dla zdobnictwa regionu Puszczy Białej.
Historia
Ziele (zielko) występowało w formie papierowej symetrycznej wycinanki przypominającej gałązkę rośliny bądź drzewka zdobiącej ściany kurpiowskiej izby[1]. Zielkiem nazywano również ornament na haftowanych koszulach lnianych Kurpi Puszczy Białej. Motyw haftowany na płótnie ma symetrycznie rozłożone listki wyszywane ściegiem łańcuszkowym bądź łańcuszkiem kręconym, pomiędzy listkami wyszywany jest kwiat o łukowatej formie, utworzony z różnorodnej kompozycji ściegów kurpiowskich (dziobki, kulasiki, krzyżówka, scyciki, łapecki, ząbki, drabka, łańcuszek, stebnówka)[2]. Zielka razem z kółkami i półkółkami wyszywane na mankietach, kołnierzach i przyramkach tworzyły razem bogatą kompozycję wzorów. Do wyszywania na płótnie stosowano czerwone nici bawełniane, dodając gdzieniegdzie drobne akcenty czarnej nitki dla kontrastu i podbicia barw[3].
Zielka to również element haftu pojawiający się na tiulowych czepkach i tiulowych serwetach, wyszywany metodą przetykania białą nitką. Zielko na tiulu miało nieco inną formę wymuszoną strukturą tkaniny, na której haftowano a swoim kształtem przypominało kłosy zbóż i gałązek jodłowych[1][4].
Rozbudowany haft Puszczy Białej, stosowane bogactwo kompozycji, zestawienie motywów ornamentacyjnych był wynikiem inwencji twórczej kobiet bez naśladowania jakichkolwiek wzorów i nie miał analogii w polskiej sztuce ludowej[1].
Zielko jako motyw dekoracyjny pojawia się na polichromii kościoła w Pniewie[5][6][7][8].
17 maja 2022 hafciarstwo kurpiowskie z Puszczy Białej, w tym motyw zielka, zostało wpisane na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego[9].
Galeria
Zielko na tiulu wykonane biała nicią metodą przetkania
Zielko na materiale
Zielko na serwetce
Zielko na pocztówce
Zielko wielobarwne jako wycinanka
Zielka na koszuli
Zielka jako część polichromii kościoła w Pniewie
Zielko w postaci wycinanki – dekoracja wnętrza Kuźni Kurpiowskiej w Pniewie
Zielko w identyfikacji wizualnej Kuźni Kurpiowskiej w Pniewie
Przypisy
- 1 2 3 Alicja Gorczyńska, Z szumu sosen Puszczy Białej, wyd. 1, Pułtusk: Aga Press Agencja Wydawniczo Reklamowa, 2008, s. 56, ISBN 978-83-926217-1-3 [dostęp 2024-10-14].
- ↑ Aleksander Błachowski, Hafty: polskie szycie, Tradycje i współczesność polskiej sztuki ludowej, Lublin–Toruń: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 2004, s. 38–39, ISBN 978-83-89990-20-4 [dostęp 2024-10-14].
- ↑ Sylwia Słojkowska-Affelska, Elżbieta Piskorz-Branekova, Strój Kurpiowski z Puszczy Białej, Stowarzyszenie „Puszcza Biała – Moja Mała Ojczyzna”, 2021, ISBN 978-83-65912-49-7 (pol. • ang.).
- ↑ Sylwia Słojkowska-Affelska, Elżbieta Piskorz-Branekova, Hafty Kurpiowskie z Puszczy Białej, Stowarzyszenie „Puszcza Biała – Moja Mała Ojczyzna”, 2021, ISBN 978-83-65912-49-7 (pol. • ang.).
- ↑ Pniewo – św. Piotra i Pawła [online], Diecezja Płocka [dostęp 2024-11-01] (pol.).
- ↑ Historia | [online] [dostęp 2024-11-01] (pol.).
- ↑ Ksiądz niszczy kurpiowskie malowidła! – interwencja mieszkańców [online], pultusk24.pl, 21 października 2022 [dostęp 2024-11-01] (pol.).
- ↑ Kurpiowskie zielki i kółeczka znikają z kościelnych ścian w Pniewie [online], wpu24.pl [dostęp 2024-11-01] (pol.).
- ↑ Hafciarstwo kurpiowskie Puszczy Białej z wpisem na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego [online], pultusk.news [dostęp 2024-10-24] (pol.).