Zimorodkowate
| Alcedinidae[1] | |||
| Rafinesque, 1815[2][a] | |||
 Łowiec jasny (Halcyon senegalensis) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina |
zimorodkowate | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Alcedo Linnaeus, 1758 | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Podrodziny | |||
| |||
| Zasięg występowania | |||
 | |||
Zimorodkowate[3] (Alcedinidae) – rodzina ptaków z rzędu kraskowych (Coraciiformes). Należy do niej ponad 110[3][4][5] gatunków zazwyczaj małych ptaków o dużych głowach, dużych, długich, bocznie spłaszczonych i ostrych dziobach, krótkich nogach i krótkim ogonie.
Charakterystyka
Zimorodkowate żyją zarówno w środowiskach leśnych, jak i związanych z wodami śródlądowymi. Największym gatunkiem jest kukabura chichotliwa osiągająca 45 cm długości. Zimorodki żyjące blisko wód polują głównie na drobne ryby (rzucając się na nie nagle do wody), a te żyjące w lasach najczęściej na drobne gady. Niezależnie od rodzaju zdobyczy, zimorodki przed zjedzeniem zabijają ją, uderzając o gałąź lub kamień.
Rozprzestrzenione są na niemal całym świecie[4][6], jednak za ich ojczyznę uważa się tropiki Starego Świata i Australazji, gdzie występuje ich największa różnorodność. W Europie występuje tylko jeden gatunek – zimorodek zwyczajny (Alcedo atthis)[5]. Z sześciu zimorodkowatych występujących w obu Amerykach, cztery należą do rodzaju Chloroceryle, a dwa do rodzaju Megaceryle[5]. Sugeruje to, że gatunki spotykane na półkuli zachodniej wywodzą się z jednego lub dwóch gatunków kolonizujących.
Systematyka – kontrowersje
Systematyka zimorodkowatych jest przedmiotem kontrowersji. Panuje zgoda co do tego, że wszystkie rodzaje zimorodków należy zaliczyć do rzędu kraskowych (Coraciiformes), jednakże poniżej tego poziomu podział systematyczny różni się u różnych autorów. Tradycyjnie wyróżniano jedną rodzinę Alcedinidae, a w niej trzy podrodziny: Alcedininae (zimorodki), z rodzajami: Alcedo, Ceyx, Ispidina; Halcyoninae (łowce), z rodzajami Actenoides, Carydonax, Cittura, Clytoceyx, Halcyon, Lacedo, Melidora, Pelargopsis, Tanysiptera, Dacelo, Syma, Todirhamphus; Cerylinae (rybaczki), z rodzajami Megaceryle, Ceryle, Chloroceryle.
Współcześnie podrodziny te są często podnoszone do rangi rodzin, odpowiednio Alcedinidae, Halcyonidae, Cerylidae[7][8][9], a ich wspólne pokrewieństwo podkreśla się zaliczając je do utworzonego w rzędzie Coraciiformes podrzędu Alcedines.
Badania filogenetyczne[10] wskazują na błędne przyporządkowanie pokrewieństwa pomiędzy różnymi gatunkami zimorodków. W pracy tej zasugerowano wyodrębnienie kilku nowych rodzajów, m.in. Todirhamphus i Ispidina.
Podział systematyczny
Do rodziny należą następujące podrodziny[3]:
- Alcedininae Rafinesque, 1815[a] – zimorodki
- Cerylinae Reichenbach, 1851 – rybaczki
- Halcyoninae Vigors, 1825 – łowce
Uwagi
Przypisy
- ↑ Alcedinidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- 1 2 C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 66. (fr.).
- 1 2 3 Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Alcedinidae Bonaparte, 1831 - zimorodkowate - Kingfishers (wersja: 2024-10-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-03-13].
- 1 2 D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Kingfishers (Alcedinidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.alcedi1.01. [dostęp 2020-10-13]. (ang.).
- 1 2 3 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v15.1). [dostęp 2025-03-13]. (ang.).
- ↑ Kingfishers (Alcedinidae). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-18)]. (ang.).
- ↑ Charles G. Sibley, Burt L. Monroe Jr.: Distribution and Taxonomy of the Birds of the World. New Haven: Yale University Press, 1990. ISBN 978-0-300-04969-5. (ang.).
- ↑ C. Hilary Fry, Kathie Fry: Kingfishers, Bee-eaters & Rollers. A Handbook. Londyn: Christopher Helm, 1992. ISBN 0-691-04879-7. (ang.).
- ↑ Les Christidis, Walter Boles: Systematics and Taxonomy of Australian Birds. Collingwood Victoria, Australia: CSIRO Publishing, 2008. ISBN 978-0-643-09602-8. (ang.).
- ↑ Robert G. Moyle. A Molecular Phylogeny of Kingfishers (Alcedinidae) With Insights into Early Biogeographic History. „The Auk”. 123 (3), s. 487–499, 2006. DOI: 10.1642/0004-8038(2006)123[487:AMPOKA]2.0.CO;2. (ang.).