Związek Uchodźców Śląskich

Związek Uchodźców Śląskich – polska międzywojenna organizacja społeczna grupująca uchodźców politycznych z niemieckiej części Śląska, którzy po powstaniach śląskich uciekli przed represjami bądź zostali wysiedleni do Polski^[1].

Początkowo istniało wiele regionalnych organizacji, które grupowały w Polsce uchodźców z różnych części Śląska. Duża część uchodźców wyemigrowała również do Francji. Związek Uchodźców Śląskich powstał 6 czerwca 1926 roku w wyniku scalenia trzech organizacji wychodźców śląskich: Związku Uchodźców ze Śląska Opolskiego, Komitetu Zapomogi dla Uchodźców i Politycznych Więźniów oraz Związku Uchodźców ze Śląska Cieszyńskiego. Jej celem była samopomoc, opieka oraz reprezentacja środowisk wypędzonych z niemieckiej części Śląska. Organizacja działała do 1939 roku i w roku 1938 zrzeszała około 59 tysięcy członków.

Związek podejmował również próby uzyskania odszkodowania od niemieckiego skarbu państwa za mienie uchodźców pozostawione w Niemczech. Dzięki zabiegom organizacji Śląski Urząd Wojewódzki powołał w 1927 roku Referat Wychodźczy, który do 27 listopada 1927 roku zajmował się zbieraniem dokumentów oraz deklaracji uchodźców^[2]. Swoje roszczenia zgłosiło 11 tysięcy osób na ogólną sumę 64 mln 334 tys. ówczesnych złotych polskich. W roku 1929 miało tę kwestię uregulować porozumienie polsko-niemieckie podpisane 31 października. Uchodźcom zostały wypłacone w międzywojennej Polsce jedynie zapomogi. Sprawa ta pozostała niezałatwiona aż do wybuchu II wojny światowej i później już nigdy nie była przedmiotem rozmów międzypaństwowych.

Organem naczelnym był zarząd związku, któremu podlegały filie regionalne:

• Związek Uchodźców Śląskich w Rybniku – Józef Płaczek^[3]
• Związek Uchodźców Śląskich w Orzegowie – Jan Trzęsiok

• "Encyklopedia powstań śląskich", Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, str. 668, hasło "Związek Uchodźców Śląskich".