Zygmunt Karwacki
 | |
 podporucznik | |
| Data i miejsce urodzenia |
20 października 1893 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 lipca 1916 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1916 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
komendant plutonu |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  _4r_BAR.svg.png){kind=small}   | |
.png){kind=small}
Zygmunt Karol Karwacki, ps. „Stanisław Bończa” (ur. 20 października 1893 w majątku Czarnowiec pow. Pińczów[1], poległ 4 lipca 1916 pod Kościuchnówką) – podporucznik Legionów Polskich, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Pochodził z rodziny o tradycjach patriotycznych. Jego ojciec Karol Karwacki, właściciel Paśmiech i folwarku Czarnowiec żonaty z Ludwiką z domu Zakrzewską miał trzech synów: Zygmunta, Wacława[2] i Stefana.
Zygmunt Karwacki uczęszczał do gimnazjum w Kielcach, później kształcił się w Warszawie. Od 1910 roku czynnie uczestniczył w skautingu i w organizacjach niepodległościowych. W 1912 roku ukończył gimnazjum Konopczyńskiego w Warszawie[1] i podjął studia w Wyższym Studium Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie[3]. W tym samym roku wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich. W krótkim czasie awansował do stopnia podchorążego. W 1913 Komendant Józef Piłsudski odznaczył go najzaszczytniejszym wówczas odznaczeniem „Parasol”.
Podczas pobytu na wakacjach w Kieleckiem wyruszył konno do Krakowa i jako jeden z „siódemki” Beliny przekroczył granicę Królestwa[1]. 1 sierpnia 1914 roku Władysław Belina-Prażmowski otrzymał od Józefa Piłsudskiego rozkaz sformowania kilkuosobowego patrolu rekonesansowego z zadaniem dokonania zwiadu na tereny zaboru rosyjskiego. W skład patrolu razem z Beliną weszli strzelcy: Janusz Głuchowski, Antoni Jabłoński, Stefan Hanka-Kulesza, Stanisław Grzmot-Skotnicki, Ludwik Kmicic-Skrzyński, Zygmunt Karwacki jako przewodnik[4]. Po powrocie z pierwszego patrolu został przydzielony do grupy Mieczysława Ryś-Trojanowskiego, która wyruszyła do Kielc (Pierwsza Kompania Kadrowa). Wkrótce wrócił do kawalerii Beliny i jako ułan, wachmistrz, a wkrótce szef 1 szwadronu Bieliny brał udział w operacji korczyńskiej we wrześniu 1914 roku. 9 października został mianowany na stopień podporucznika oraz komendanta garnizonu Kielce (z ramienia Polskiej Organizacji Narodowej)[5]. W listopadzie 1914 mianowany dowódcą plutonu w IV Batalionie, został ranny 25 grudnia 1914[1] w bitwie pod Łowczówkiem, leczył się w szpitalach w Białej i w Wiedniu.
Do sierpnia 1915 roku wykonywał misje powierzane mu przez Józefa Piłsudskiego. Był też krótko kierownikiem wywiadu i komendantem POW okręgu radomskiego.
Wkrótce Zygmunta Karwackiego przeniesiono ponownie do działań liniowych jako komendanta plutonu w 2. kompanii I batalionu 5 Pułku Piechoty Legionów Polskich. Brał udział w kampanii wołyńskiej gdzie poległ 4 lipca 1916 roku w bitwie pod Kostuchnówką nad Styrem. Zygmunt Karol Karwacki został pochowany w zbiorowej mogile w Wołczewsku[1]. Mogiła ta już nie istnieje.
Zygmunt Karol Karwacki został pośmiertnie mianowany kapitanem.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 6475 – pośmiertnie, 17 maja 1922[6][7][8]
- Krzyż Niepodległości – pośmiertnie, 9 grudnia 1930 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[9]
- Krzyż Walecznych czterokrotnie – pośmiertnie, 1922[10][11]
- Odznaka Pamiątkowa „Pierwsza Kadrowa”[12]
Przypisy
- 1 2 3 4 5 Leżeński i Kukawski 1991 ↓, s. 19.
- ↑ Urodzony w 1895 roku gospodarował na ojcowiźnie, był znanym hodowcą koni. W okresie międzywojennym przez kilka lat sprawował urząd wiceministra rolnictwa.
- ↑ Gałęzowski 2019 ↓, s. 116.
- ↑ Patrz Ułańska siódemka.
- ↑ Marek Gałęzowski, Karwacki Zygmunt [w:] idem, My idziemy w zórz świtanie..., s. 118.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923, s. 19 – wskazany jako Bończa-Karwacki Zygmunt.
- ↑ Wykaz odznaczonych orderem wojskowym „Virtuti Militari“ V kl. oficerów i szeregowych z b. 5-go pułku piechoty Legjonów Polskich., „Żołnierz Polski” (29 (308)), zbrojownia.cbw.wp.mil.pl, 16 lipca 1922, s. 17 [dostęp 2025-05-18] (pol.).
- ↑ Polak (red.) 1993 ↓, s. 90.
- ↑ M.P. z 1930 r. nr 300, poz. 423.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 31 z 16 września 1922 roku, s. 680.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 19 marca 1931 roku, s. 84.
- ↑ 6 sierpień: 1914 – 1934, Warszawa: Zarząd Główny Związku Legjonistów Polskich, 1934, s. 18.
Bibliografia
- Marek Gałęzowski, My idziemy w zórz świtanie...: sylwetki oficerów Legionów Polskich poległych i zmarłych w walce o niepodległość w latach 1914-1916, Instytut Pamięci Narodowej, 2019, s. 116–119, ISBN 978-83-8098-685-5 [dostęp 2025-04-29].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Stanisław M. Przybyszewski Bieliniak z Paśmiech, Oleandry nr 3, Kielce 2002 r.
- Przemysław Jerzy Witek – Redaktor „Oleandry” – Biuletyn Związku Piłsudczyków, Oddział Świętokrzyski w Kielcach – informacje mailowe.
- Cezary Leżeński, Lesław Kukawski: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 19. ISBN 83-04-03364-X.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.