Ćmawiec ciemny

Ćmawiec ciemny
	Maladera holosericea
	(Scopli, 1772)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Nadrodzina	żukokształtne
Rodzina	poświętnikowate
Podrodzina	chrabąszczowate
Plemię	Sericini
Rodzaj	ćmawiec
Podrodzaj	Maladera s.str.
Gatunek	ćmawiec ciemny
Synonimy
	Scarabaeus holosericeus Scopoli, 1772; Omaloplia holosericea (Scopoli, 1772); Scarabaeus chrysomeloides Schrank von Paula, 1781; Scarabaeus fumosus Geoffroy in Fourcroy, 1785; Scarabaeus lamellatus Geoffroy in Fourcroy, 1785; Scarabaeus pellucidulus Sulzer, 1776; Scarabaeus sulzeri Fuessly, 1775; Melolontha berolinensis Herbst, 1786; Melolontha chrysomelina Schrank von Paula, 1781; Melolontha pellucida Schönherr, 1817; Melolontha variabilis Fabricius, 1777; Omaloplia fusca Mulsant, 1842;

Ćmawiec ciemny^[1] (Maladera holosericea) – gatunek chrząszcza z rodziny poświętnikowatych i podrodziny chrabąszczowatych. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1772 roku przez Giovanniego Antonia Scopoliego pod nazwą Scarabaeus holosericeus. Jest gatunkiem typowym rodzaju ćmawiec^[2].

Morfologia

Chrząszcz o silnie wypukłym, owalnym i lekko ku tyłowi rozszerzonym w zarysie ciele długości od 6 do 9 mm. Ubarwienie ma czarnobrunatne do czarnego, rzadko rdzawobrunatne, przy czym grzbietową stronę ciała oprócz przodu nadustka pokrywa aksamitny nalot popielatego odcieniu. Głowa samca charakteryzuje się dużymi oczami i zbudowanymi z dziesięciu członów czułkami o buławce dłuższej niż pozostałe człony razem wzięte. U samicy oczy są mniejsze, a buławka krótsza niż pozostałe człony czułków mierzone łącznie. Szersze niż dłuższe przedplecze ma obrzeżone krawędzie przednią i boczne, natomiast pozbawioną obrzeżenia krawędź tylną. Pokrywy mają na powierzchni rzadko rozmieszczone, krótkie, łamliwe szczecinki, a na bocznych krawędziach owłosienie. Tylna krawędź pokryw jest lekko, wypukle obrzeżona. Rzędy są płytkie i punktowane, a międzyrzędy słabo wypukłe i opatrzone wyraźnymi, rozproszonymi punktami. Odnóża wyposażone są w cienkie stopy. Pygidium ma owłosione boki. Odwłok ma na każdym sternicie pojedynczy szereg krótkich szczecinek pośrodku^[3].

Ekologia i występowanie

Owad ciepłolubny, kserotermofilny, rozmieszczony od nizin po pogórza. Zasiedla suche tereny o piaszczystym podłożu, w tym lasostepy, stepy, skraje lasów, trawiaste zbocza, tereny ruderalne i osiedla ludzkie^[4]^[3]^[5]. Aktywne osobniki dorosłe spotyka się od kwietnia do lipca, a te następnego pokolenia od września do października – są one stadium zimującym. Loty odbywają o zmierzchu i wówczas przylatują do sztucznych źródeł światła^[4]. Za dnia bytują w wierzchniej warstwie gleby, wśród przyziemnej roślinności, pod kamieniami i płatami mchów^[4]^[3]. Podziemne pędraki żerują na korzeniach roślin zielnych^[5].

Gatunek palearktyczny, znany z Hiszpanii, Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Łotwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, europejskiej, syberyjskiej i dalekowschodniej części Rosji^[2], Kazachstanu, a według niektórych źródeł także Uzbekistanu i Kirgistanu^[4]. W Europie Środkowej jest jedynym przedstawicielem rodzaju^[3].

Przypisy

↑ Dušan Čamprag. Fauna szkodliwa buraka cukrowego w Jugosławii (rejony Wojwodiny i wschodniej Chorwacji) i czynniki klimatyczne wpływające na nią. „Polskie Pismo Entomologiczne. Seria B. Entomologia stosowana”. 35-36 (3-4) (24), s. 233-236, 1964.
1 2 IvanI. Löbl IvanI., AlešA. Smetana AlešA. (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 3. Scarabaeoidea – Scirtoidea – Dascilloidea – Buprestoidea – Byrrhoidea, Stenstrup: Apollo Books, 2006, s. 236, ISBN 87-88757-59-5 .
1 2 3 4 Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 28b Żukowate – Scarabaeidae grupa podrodzin: Scarabaeidae pleurosticti. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1978, s. 37-41.
1 2 3 4 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Chrząszcze – Coleoptera. Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea. 1983, seria: Katalog Fauny Polski t. XXIII z. 9.
1 2 Maladera holosericea – Ćmawiec. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-04-20].

[Camprag-1] Dušan Čamprag. Fauna szkodliwa buraka cukrowego w Jugosławii (rejony Wojwodiny i wschodniej Chorwacji) i czynniki klimatyczne wpływające na nią. „Polskie Pismo Entomologiczne. Seria B. Entomologia stosowana”. 35-36 (3-4) (24), s. 233-236, 1964.

[cpc-2] 1 2 IvanI. Löbl IvanI., AlešA. Smetana AlešA. (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 3. Scarabaeoidea – Scirtoidea – Dascilloidea – Buprestoidea – Byrrhoidea, Stenstrup: Apollo Books, 2006, s. 236, ISBN 87-88757-59-5 .

[Stebnicka-3] 1 2 3 4 Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 28b Żukowate – Scarabaeidae grupa podrodzin: Scarabaeidae pleurosticti. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1978, s. 37-41.

[Burakowskietal-4] 1 2 3 4 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Chrząszcze – Coleoptera. Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea. 1983, seria: Katalog Fauny Polski t. XXIII z. 9.

[insektarium-5] 1 2 Maladera holosericea – Ćmawiec. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-04-20].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]