Socjaldemokracja (Czechy)
.png){kind=logo} | |
| Państwo | |
|---|---|
| Skrót |
SOCDEM |
| Lider | |
| Data założenia |
1878 (jako część Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Austrii), 1893 (jako samodzielna partia), 1990 (ponowna działalność w kraju, przedtem na uchodźstwie) |
| Adres siedziby |
Hybernská 7, Praga |
| Ideologia polityczna | |
| Poglądy gospodarcze | |
| Członkostwo międzynarodowe |
Międzynarodówka Socjalistyczna, Sojusz Postępu |
| Grupa w Parlamencie Europejskim |
|
| Obecni posłowie |
0/200 |
| Obecni senatorowie |
3/81 |
| Obecni eurodeputowani |
0/21 |
| Strona internetowa | |
Socjaldemokracja (cz. Sociální demokracie, SOCDEM), do 2023 Czeska Partia Socjaldemokratyczna (cz. Česká strana sociálně demokratická, ČSSD) – socjaldemokratyczna centrolewicowa partia polityczna w Czechach.
Skrótowo określano ją jako „demokracja socjalna” (cz. sociální demokraté).
Historia
W wyborach parlamentarnych w 1996 partia zajęła drugie miejsce z poparciem 26,4%, co dało jej 61 na 200 mandatów w Izbie Poselskiej. W następnych wyborach parlamentarnych socjaldemokracja zajęła pierwsze miejsce z 32,1% i 74 mandatami i utworzyła mniejszościowy rząd pod przywództwem premiera Miloša Zemana.
W 2002 ponownie wygrała wybory parlamentarne, zdobywając 70 z 200 miejsc w Izbie Poselskiej, następnie zaś tworząc większościową centrolewicową koalicję z Unią Chrześcijańsko-Demokratyczną – Czechosłowacką Partią Ludową oraz US-DEU pod przywództwem Vladimíra Špidli (2002–2004). Kolejnymi premierami popieranymi przez tę koalicję byli Stanislav Gross (2004–2005) i Jiří Paroubek (2005–2006).
W wyborach parlamentarnych 2006 partia zdobyła 32,3% głosów i 74 mandaty, przechodząc do opozycji wobec rządów centroprawicy. W wyborach 2010 partia zajęła pierwsze miejsce, uzyskując 22,08% głosów[2] i 56 mandatów[3] bez szans na utworzenie większościowej koalicji centrolewicowej. W Senacie partia reprezentowana była przez 29 senatorów[4]. Wybory samorządowe i senackie w 2012 roku okazały się dla socjaldemokratów zwycięstwem. Socjaldemokraci wygrali wybory wygrywając w 9 z 12 krajów. Partia wprowadziła do senatu 23 kandydatów[5].
W czerwcu 2017 roku ówczesny premier Czech Bohuslav Sobotka ustąpił ze stanowiska przewodniczącego ze względu na słabe notowania partii. Nowym przewodniczącym został Lubomír Zaorálek[6].
18 lutego 2018 przewodniczącym partii został Jan Hamáček.
W wyborach parlamentarnych w 2021 partia nie uzyskała żadnego mandatu w Izbie Poselskiej, co było jej najgorszym wynikiem od 2001, w związku z czym Jan Hamáček zrezygnował z funkcji przewodniczącego[7]. W grudniu 2021 na nowego przewodniczącego wybrano Michala Šmarda[8].
W wyborach samorządowych w 2022 partia utraciło ok. połowę z 2 tys. radnych, a w wyborach senackich w 2022 nie uzyskała żadnego mandatu, tym samym jedynym przedstawicielem ČSSD w parlamencie stał się wybrany w 2018 senator Petr Vícha.
W 2023 partia postanowiła zmienić nazwę na Socjaldemokrację (Sociální demokracie) i przyjęła skrót SOCDEM[9].
Po porażce w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2024 i słabym wyniku w wyborach do zgromadzeń regionalnych, w październiku 2024 przewodniczącą partii została Jana Maláčová[10].
Poparcie
| Wybory | Poparcie | Zmiana punktów procentowych | Mandaty | Zmiana |
|---|---|---|---|---|
| 1990 | 4,1% | - | 0 | - |
| 1992 | 6,5% |  2,4p.p. |
16 | 16 |
| 1996 | 26,4% | 19,9p.p. |
61 | 45 |
| 1998 | 32,1% | 5,7p.p. |
74 | 13 |
| 2002 | 30,2% |  1,9p.p. |
70 | 4 |
| 2006 | 32,3% | 2,1p.p. |
74 | 4 |
| 2010 | 22,08% | 10,22p.p. |
56 | 18 |
| 2013 | 20,45% | 1,63p.p. |
50 | 6 |
| 2017 | 7,27% | 13,18p.p. |
15 | 35 |
| 2021[11] | 4,65% | 2,62p.p. |
0 | 15 |
| Wybory | I tura | II tura | Uzyskane mandaty | Ilość mandatów ogółem |
|---|---|---|---|---|
| 1996 | 20,28% | 31,80% | 25 | 25 |
| 1998 | 21,71% | 22,66% | 3 | 23 |
| 2000 | 17,66% | 9,49% | 1 | 15 |
| 2002 | 18,37% | 27,29% | 7 | 11 |
| 2004 | 12,48% | 5,20% | 0 | 8 |
| 2006 | 19,23% | 20,91% | 6 | 13 |
| 2008 | 33,20% | 55,92% | 23 | 29 |
| 2010 | 25,28% | 44,02% | 12 | 41 |
| 2012 | 22,74% | 40,28% | 13 | 48 |
| 2014 | 22,04% | 35,95% | 10 | 35 |
| 2016 | 14,62% | 13,12% | 2 | 25 |
| 2018 | 9,22% | 8,11% | 1 | 13 |
| 2020 | 8,13% | 4,02% | 0 | 3 |
| 2022 | 3,94% | 2,16% | 0 | 1 |
| 2024 | 3,59% | - | 1 | 1 |
| Wybory | Poparcie | Zmiana punktów procentowych | Mandaty | Zmiana | L. miejsc dla Czech |
|---|---|---|---|---|---|
| 2004 | 8,8% | - | 2 | - | 24 |
| 2009 | 22,4% | 13,6p.p. |
7 | 5 |
22 |
| 2014 | 14,17% | 8,23p.p. |
4 | 3 |
21 |
| 2019 | 3,95% | 10,22p.p. |
0 | 4 |
21 |
| 2024 | 1,86% | 2,09p.p. |
0 |  0 |
21 |
Przypisy
- ↑ Parties and Elections in Europe: The database about parliamentary elections and political parties in Europe, by Wolfram Nordsieck
- ↑ Wyniki wyborów 2010 na stronie Urzędu Statystycznego Republiki Czeskiej (cz.)
- ↑ Wyniki wyborów 2010 na stronie Urzędu Statystycznego Republiki Czeskiej (cz.)
- ↑ Senátorský klub České strany sociálně demokratické, senat.cz [dostęp: 15 sierpnia 2010].
- ↑ Czechy.PKW: Opozycja wygrała wybory samorządowe i senackie, gazeta.pl [dostęp: 14.10.2012]
- ↑ Sobotka padnul. Skomírající ČSSD vede do voleb duo Zaorálek-Chovanec - Info.cz, „Info.cz” [dostęp 2017-12-23] (cz.).
- ↑ F.T.V. Prima, Hamáček rezignuje. ČSSD má nejhorší výsledek v historii, do Sněmovny se neprobojovala [online], CNN Prima NEWS [dostęp 2025-04-10] (cz.).
- ↑ Sociální demokraté zvolili předsedu strany. V prvním kole zvítězil Michal Šmarda, získal 130 hlasů [online], iROZHLAS, 10 grudnia 2021 [dostęp 2025-04-10] (cz.).
- ↑ Nastavení souhlasu s personalizací [online], cmp.seznam.cz [dostęp 2025-04-10].
- ↑ Sociální demokraty povede exministryně Maláčová. Do předsednické funkce ji zvolilo 101 delegátů [online], iROZHLAS, 5 października 2024 [dostęp 2025-04-10] (cz.).
- ↑ Volby do Poslanecké sněmovny 2021 konečné výsledky. www.idnes.cz. [dostęp 2021-10-11]. (cz.).
Linki zewnętrzne
| Reprezentowane w parlamencie krajowym lub PE |
|---|
