3 Dywizjon Taborów
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1921 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Tradycje | |
| Kontynuacja |
3 szwadron taborów |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
.svg.png){kind=small}
3 Dywizjon Taborów – oddział taborów Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
W okresie swojego istnienia jednostka przechodziła kilkakrotnie reorganizację. W 1923 dywizjon stacjonował w Sokółce, a w 1939 stacjonowała tam kadra 3 dywizjonu taborów.
Forowanie i zmiany organizacyjne
W 1923 dywizjon podlegał Dowództwu Okręgu Korpusu Nr III i stacjonował w Sokółce z wyjątkiem Kadry Szwadronu Zapasowego, która znajdowała się w Grodnie[1][2]. Dowódca dywizjonu pełnił jednocześnie funkcję szefa taborów Okręgu Korpusu Nr III[3].
1 października 1925, w związku z reorganizacją wojsk taborowych, dywizjon został przeformowany w 3 szwadron taborów. Jednocześnie zostało utworzone Szefostwo Taborów Dowództwa Okręgu Korpusu Nr III[4][5]. W lipcu 1926, „w związku z redukcją stanów liczebnych formacji taborowych (rozkaz MSWojsk. Oddz. I Szt. Gen. L. 2579/org. i rozporządzenie wykonawcze Dep. II L. 1600/tab. tjn.)” szwadron został skadrowany[6][7][a].
12 września 1930 roku została wydana „Organizacja taborów na stopie pokojowej. Przepisy służbowe”, a 18 września 1930 roku został wydany rozkaz o wprowadzeniu w życie organizacji formacji taborowych. 3 szwadron taborów został przeformowany w kadrę 3 dywizjonu taborów[7].
W 1939 kadra 3 dywizjonu taborów stacjonowała w Sokółce[9].
Struktura organizacyjna
Organizacja dywizjonu w 1923[10]
- dowództwo dywizjonu
- cztery lub pięć szwadronów taborowych[b]
- skład i warsztat taborowy
- kadra szwadronu zapasowego w Grodnie
- kadra Okręgowego Szpitala Koni nr III w Grodnie
- kolumny przewozowe
Mobilizacja
Kadra 3 dyonu taborów była jednostką mobilizującą[11]. Komendant kadry był odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie mobilizacji zgodnie z Instrukcją mob. dla dowódców jednostek mobilizujących – cz. I[11]. Pokojowa kadra dywizjonu taborów przed przystąpieniem do zadań mobilizacyjnych przechodziła w alarmie na wojenny etat „kadry mobilizacyjnej taborów nr 3” (organizacja wojenna L.3349/mob.org., ukompletowana zgodnie z zestawieniem specjalności L.33349/mob.AR oraz uzbrojona i wyposażona zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3349/mob./mat.)[12]. Po przeprowadzeniu mobilizacji kadra mobilizacyjna podlegała likwidacji[13]. Kadra mobilizacyjna taborów nr 3 była mobilizowana w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem czerwonym[14]. 23 sierpnia 1939 zarządzona została mobilizacja jednostek czerwonych na obszarze Okręgu Korpusu Nr III[15]. Godzina „A” została wyznaczona na godz. 6.00 24 sierpnia[15]. Kadra mobilizacyjna taborów nr 3 została sformowana w ciagu 12 godzin (A+12)[14]. 30 sierpnia zarządzono mobilizację powszechną[15]. Jako jej pierwszy dzień wyznaczono 31 sierpnia[15]. Trzeciego dnia mobilizacji powszechnej (2 września) gotowość osiągnąć miała pierwsza jednostka mobilizowana[14]. Osiągnięcie gotowości przez ostatnie dwie jednostki zaplanowano na 15 dzień mobilizacji powszechnej[16]. Zmobilizowane jednostki należały pod względem ewidencyjnym do Ośrodka Zapasowego Taborów nr 2 w Radymnie[17].
Zgodnie z poprawionym planem mobilizacyjnym „W” kadra mobilizacyjna taborów nr 3 w Sokółce mobilizowała następujące jednostki taborów:
- Okręgową Składnicę Taborową nr 3,
- kolumny sanitarne konne nr 31, 32 i 33[c],
- kolumny taborowe jednokonne nr 305, 306, 307, 308, 313, 314, 315, 316, 321, 322, 323, 324, 331, 332, 333, 334, 335, 336, 337, 338, 361, 362, 363, 364,
- Dowództwa Grup Marszowych Służb typ I (armijne) nr 31, 32, 33,
- Dowództwa Grup Marszowych Służb typ II (dywizyjne) nr 301, 302, 309, 310, 317, 318, 331, 332,
- warsztat taborowy nr 331,
- park taborowy (jednokonny) nr 31,
- pluton taborowy nr 361,
- zapas koni nr 31,
- zapas koni OK III[18].
| Planowany przydział jednostek taborowych dla wielkich jednostek i związków operacyjnych[19] | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nazwa wielkiej jednostki
lub związku operacyjnego |
Dowództwo Grupy
Marszowej Służb |
kolumna taborowa jednokonna nr | pluton
tab. nr |
warsztattab. nr | kolumna
sanitarna konna nr |
park
tab. nr |
zapas
koni nr |
Okręg.
Składnica Tab. nr |
zapas
koni OK | |
| typ I nr | Typ II nr | |||||||||
| 1 Dywizja Piechoty Legionów | 301, 302 | 305, 306, 307, 308 | ||||||||
| 19 Dywizja Piechoty | 309, 310 | 313, 314, 315, 316 | ||||||||
| 29 Dywizja Piechoty | 317, 318 | 321, 322, 323, 324 | ||||||||
| 33 Dywizja Piechoty | 331, 332 | 331, 332, 333, 334, 335, 336, 337, 338 | 331 | |||||||
| Armia „Prusy” | 31, 32, 33 | 361, 362, 363, 364 | 361 | 31, 32, 33 | 31 | 31 | ||||
| Okręg Korpusu Nr III | 3 | III | ||||||||
Obsada personalna
- Dowódcy dywizjonu i szwadronu oraz komendanci kadry
- ppłk tab. Władysław Czermak (IV 1923[20] – 1 X 1925 → kierownik Centralnej Składnicy Taborowej[21])
- mjr tab. Marian Frydrychowicz (1 X 1925[21] – VII 1926 → dowódca 1 szw. tab[22])
- kpt. tab. Franciszek Drwota (p.o. VII – XI 1926 → dowódca 8 szw. tab.[23])
- rtm. Marian Metelski (od XI 1926[23][24][25][d])
- kpt. Hubert Lorenczuk (był III 1939)
- Zastępcy dowódcy dywizjonu
- Komendant Kadry Szwadronu Zapasowego
- Kwatermistrzowie szwadronu
- rtm. tab. Franciszek Drwota (1 X 1925[28] – VII 1926 → p.o. dowódcy szwadronu)
- rtm. tab. Stefan Suchorzewski (VII 1926[29][24] – 1 IV 1929 → kwatermistrz 7 dtab[30])
- por. tab. Zdzisław Koziołkowski (p.o. 1 IV 1929[31] – X 1930 → 5 dtab[32])
- komendant kadry – kpt. Lorenczuk Hubert
- oficer mobilizacyjny – kpt Świderski Antoni
- oficer administracyjno-materiałowy – por. Radwański Leon
Żołnierze dywizjonu – ofiary zbrodni katyńskiej
Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego[34]
| Nazwisko i imię | stopień | zawód | miejsce pracy przed mobilizacją | zamordowany |
|---|---|---|---|---|
| Normark Stefan | podporucznik rezerwy | urzędnik | Katyń | |
| Świtow Aleksander | podporucznik rezerwy | nauczyciel | Szkoła Powszechna w Bohaterach Leśnych | Katyń |
| Urbanowicz Jan | podporucznik rezerwy | księgowy | Katyń | |
| Wolaniuk Aleksander[35] | podporucznik rezerwy | urzędnik | administracja państw. w Grodnie | Katyń |
| Żukiewicz Henryk | podporucznik rezerwy | nauczyciel | Szkoła Powszechna w Złakowie Borowym | Katyń |
| Cieślak Roman | podporucznik rezerwy | urzędnik | Charków | |
| Dembiński Leon[36] | porucznik rezerwy | (e) | Charków | |
| Gogolewski Kazimierz | podporucznik rezerwy | Charków | ||
| Jasiorowski Albert | podporucznik rezerwy | Charków | ||
| Przepióra Stanisław | podporucznik rezerwy | inżynier leśnik | Charków | |
| Rokicki Edward | podporucznik rezerwy | urzędnik | pracował w Warszawie | Charków |
| Rozmarynowicz Witold | podporucznik rezerwy | handlowiec | Charków | |
| Sakłak Stanisław | podporucznik rezerwy | prawnik, mgr | Charków | |
| Skrobek Marian | podporucznik rezerwy | nauczyciel | Charków | |
| Sowiński Tadeusz[37] | porucznik rezerwy | Charków | ||
| Wróblewski Jan | podporucznik rezerwy | Charków |
Uwagi
- ↑ W styczniu 1931 roku, ogłaszając zmiany personalne przeprowadzone w październiku 1930 roku, posługiwano się nazwą „b. 3 sk. szw. tab.”, czyli były 3 skadrowany szwadron taborów[8]
- ↑ Spośród dziesięciu dywizjonów połowa miała w swoim składzie pięć szwadronów, a pozostałe, w tym 4 dtab – cztery szwadrony[3]
- ↑ Mobilizowały się według etatu kolumny kawaleryjskiej jednokonnej typ I.
- ↑ W czerwcu 1933 roku rtm. Marian Metelski został wyznaczony na stanowisko komendanta kadry 3 dtab. Do tego czasu pełnił obowiązki komendanta[26]
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[33].
Przypisy
- 1 2 3 Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1030.
- ↑ Almanach oficerski 1923 ↓, s. 73, tu podano, że dywizjon stacjonował w Wilnie.
- 1 2 Jarno 2001 ↓, s. 199.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 109 z 21 października 1925 roku, s. 586-587.
- ↑ Jarno 2001 ↓, s. 199 wg autora nowa organizacja taborów została wprowadzona 1 listopada 1925 roku.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 29 z 26 lipca 1926 roku, s. 230-231.
- 1 2 Jarno 2001 ↓, s. 200.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 19.
- 1 2 Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 831.
- ↑ Almanach oficerski 1923 ↓, s. 73.
- 1 2 Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 526.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 526, 532, 1098.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 526, 532.
- 1 2 3 Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 532.
- 1 2 3 4 Zarzycki 1995 ↓, s. 218.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 533.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 526, 532, 548.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 532–533.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. CXXV.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 18 kwietnia 1923 roku, s. 256.
- 1 2 Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 109 z 21 października 1925 roku, s. 585-586.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 29 z 26 lipca 1926 roku, s. 229-230.
- 1 2 Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 49 z 17 listopada 1926 roku, s. 401.
- 1 2 Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 515.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 5, 19.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 128.
- 1 2 Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 940.
- 1 2 Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 109 z 21 października 1925 roku, s. 586.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 29 z 26 lipca 1926 roku, s. 230.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 124.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 119.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 20.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 4155.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 4940.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 7403.
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-08-18].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2/III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
- Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995. ISBN 83-85621-87-3.