50 złotych polskich (1817–1819)

50 złotych polskich (1817–1819)
Państwo

 Królestwo Polskie

Typ monety

moneta obiegowa

Nominał

50 złotych

Rocznik

1817, 1818, 1819

Emisja
Mennica

Warszawa

Nakład

ok. 80 000 sztuk

Data emisji

1 grudnia 1815

Data wycofania

1 maja 1847

Opis fizyczny
Masa

9,8102 g

Średnica

24 mm

Materiał

złoto Au916

Rant

skośnie ząbkowany

Stempel

zwykły

50 złotych polskich (1817–1819) – moneta pięćdziesięciozłotowa Królestwa Kongresowego okresu autonomii, zwana również podwójnym złotym królewskim[1], wprowadzona ukazem cara Aleksandra I z 1 grudnia 1815 r., bita w złocie w latach 1817–1819, według systemu monetarnego opartego na grzywnie kolońskiej[2]. Moneta nie posiadała otoku i dlatego została zastąpiona pięćdziesięciozłotówką (1819–1823), z otokiem[1][3]. Wycofano ją z obiegu 1 maja 1847 r[4].

Moneta została wybita bez otoku, podobnie jak wszystkie początkowe emisje Królestwa Polskiego okresu autonomii[5].

Awers

Na tej stronie umieszczono prawe popiersie cara Aleksandra I, dookoła otokowo napis[3]:

ALEXANDER I CESARZ SA.W.ROS.KRÓL POLSKI *

Rewers

Na tej stronie umieszczono średni herb Królestwa Kongresowego, tzn. orła rosyjsko-polskiego – dwugłowy orzeł z trzema koronami, dużą pośrodku i dwiema małymi na głowach orła, w prawej łapie trzyma miecz i berło, w lewej jabłko królewskie, na piersi, na tle gronostajowego płaszcza, tarcza herbowa z polskim orłem[6]. Po obu stronach dużej korony rok bicia „18 17", „18 18" lub „18 19". Na dole, po obu stronach ogona orła, znajduje się znak intendenta mennicy w Warszawie – I.B. (Jakuba Benika), dookoła otokowo napis[3]:

50.ZŁOT• POLSKI• 26 Z GR•CZ•KOL•

Opis

Monetę bito w mennicy w Warszawie, w złocie próby 916, na krążku o średnicy 24 mm, masie 9,8102 grama, z rantem skośnie ząbkowanym, bez otoku[3][1]. Według sprawozdań mennicy w latach 1817–1819 w obieg wypuszczono 86 740 sztuk pięćdziesięciozłotówek[7]. Dokładne określenie nakładu jest niemożliwe ponieważ w roku 1819 bito pięćdziesięciozłotówki dwóch typów:

a mennica w swoich sprawozdaniach raportowała jedynie liczbę wprowadzanych do obiegu monet konkretnego nominału, bez podawania typu.

Stopień rzadkości poszczególnych roczników przedstawiono w tabeli:

Rocznik Typ Stopień rzadkości Szacowana liczba egzemplarzy Uwagi Zdjęcie
50 złotych polskich 1817 R2[8] 3001–15 000
50 złotych polskich 1818 R2[9] 3001–15 000
50 złotych polskich 1819 bez otoku R4[10] 121–600 bito również monety z otokiem 50 złotych polskich (1819–1823) (R3)[11]

Moneta była bita w latach panowania Aleksandra I, więc w numizmatyce rosyjskiej zaliczana jest do kategorii monet tego cara[12].

50-złotówka była bita na starych automatach menniczych, które rozpoczęły swoją pracę jeszcze w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Maszyny te nie pozwalały na emisję monet z wystającym powyżej rysunków awersu i rewersu obrzeżem (zwanym otokiem), mającym zmniejszać tempo ścierania się rysunków egzemplarzy uczestniczących w codziennym obrocie pieniężnym. W odpowiedzi na pismo Namiestnika Królestwa Polskiego z 9 kwietnia 1818 r. zawierające prośbę o wyrażenie zgody na:

  • bicie monet z napisem „z miedzi krajowej” oraz
  • srebrnych 10-złotówek, które nie były wymienione w akcie prawnym z 1 grudnia 1815 r.,

król-cesarz Aleksander I wyraził zgodę, warunkując ją koniecznością bicia ich przez Mennicę Królewską w Warszawie „w formie cylindrycznej, z wykonaniem obrzeża monet prostopadłego do płaszczyzny krążka”. W celu wypełnienia wymagania narzuconego przez administrację petersburską koniecznym było sprowadzenie ze stolicy Cesarstwa Rosyjskiego parowych maszyn menniczych, które postanowiono zainstalować w nowo budowanym gmachu mennicy. Pojawienie się w 1819 r. różnych nominałów z otokiem, w tym podwójnych złotych królewskich, wiązało się z uruchomieniem petersburskich automatów[13].

Mimo, że w aktach normatywnych nazwą monety był podwójny złoty królewski, na rewersie został wybity nominał: 50 złotych polskich. Monety nie stanowiły jednak równowartości 50 złotych polskich w srebrze. Były to w rzeczywistości dwie odrębne waluty złotowe[14]:

  • złoty polski w złocie oraz
  • złoty polski w srebrze.

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 3 Władysław Terlecki, Mennica Warszawska 1765-1965, Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1970, s. 272.
  2. ↑ Karol Plage, Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 5-8.
  3. 1 2 3 4 Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 88-99.
  4. ↑ Elżbieta Korczyńska, Borys Paszkiewicz, Mennictwo XIX i XX w., Kraków: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Oddział w Krakowie, 1989, s. 365.
  5. ↑ Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 91–99, ISBN 83-87355-37-2.
  6. ↑ Karol Plage, Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 6,13.
  7. ↑ Karol Plage, Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 43.
  8. ↑ Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [online], Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [dostęp 2017-09-04].
  9. ↑ Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [online], Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [dostęp 2017-09-04].
  10. ↑ Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [online], Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [dostęp 2017-09-04].
  11. ↑ Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [online], Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [dostęp 2017-09-04].
  12. ↑ Vladimir Bitkin, Composite Catalog of Russian Coins, Kiev 2003, s. 788.
  13. ↑ Władysław Terlecki, Mennica Warszawska 1765–1965, Polskie Towarzystwo Archeologiczne, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1970, s. 98–104.
  14. ↑ Adam Dylewski, Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 234, ISBN 978-83-7705-068-2.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.