Alojzy Gluth-Nowowiejski

Alojzy Gluth-Nowowiejski
Ilustracja
Alojzy Gluth-Nowowiejski (1930)
pułkownik pułkownik
Data i miejsce urodzenia

26 stycznia 1893
Stróże Wyżne

Data i miejsce śmierci

6 czerwca 1939
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1914–1939

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie
Polski Korpus Posiłkowy
Polska Organizacja Wojskowa

Jednostki

7 Pułk Piechoty,
5 Pułk Piechoty,
Dowództwo Strzelców Granicznych,
Korpus Kontrolerów WP

Stanowiska

zastępca szefa Korpusu Kontrolerów, komendant okręgu Kielce POW, dowódca kompanii, szef sztabu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-bolszewicka

Późniejsza praca

prezes CWKS Legia Warszawa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP, nadany dwukrotnie) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Srebrny za Długoletnią Służbę Medal Brązowy za Długoletnią Służbę
Grób Alojzego Gluth-Nowowiejskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Alojzy Gluth-Nowowiejski (ur. 26 stycznia 1893 w Stróżach Wyżnych, zm. 6 czerwca 1939 w Warszawie) – pułkownik korpusu kontrolerów Wojska Polskiego, oficer Legionów Polskich, komendant okręgu kieleckiego POW, zastępca szefa Korpusu Kontrolerów, szef Samodzielnego Wydziału Wojskowego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych II RP oraz Biura Usprawnienia Administracji Państwowej przy Prezydium Rady Ministrów, w latach 1936–1937 prezes CWKS Legia Warszawa, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się 26 stycznia 1893 w Stróżach Wyżnych, w ówczesnym powiecie grybowskim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Józefa i Marii z Ostrowskich[1][2]. Uczęszczał do szkoły realnej w Tarnowie (1906–1910) i gimnazjum w Krakowie (1911–1914)[3]. Od 31 X 1912 należał do Polskich Drużyn Strzeleckich w Krakowie. Bezpośrednio przed wybuchem I wojny światowej uczestniczył w kursie podoficerskim Polskich Drużyn Strzeleckich w Nowym Sączu.

4 sierpnia 1914 roku wyruszył z 1 kompanią kadrową do Królestwa[3]. Następnie służył w Legionach Polskich. Był komendantem plutonu, a następnie komendantem kompanii i adiutantem 7 pułku piechoty. 2 lipca 1915 roku awansował do stopnia porucznika[4]. Od 29 września 1916 roku był adiutantem 5 pułku piechoty. Po kryzysie przysięgowym został internowany[3]. 3 XI 1917 na własną prośbę został wcielony do cesarskiej i królewskiej armii Austro-Węgier i skierowany na front włoski[5]. 1 lutego 1918 roku zdezerterował, wrócił do kraju i objął stanowisko komendanta Okręgu Polskiej Organizacji Wojskowej w Kielcach. Zorganizował oddziały lotne POW w powiatach jędrzejowskim, stopnickim i włoszczowskim. W lipcu 1918 dowodził akcją uwolnienia z więzienia kieleckiego skazanego przez wojskowy sąd austriacki na karę śmierci członka POW - Kardasa[3]. Po czym poszukiwany przez Austriaków przedostał się do Warszawy. Tam prowadził zajęcia dla Pogotowia Bojowego PPS. W listopadzie 1918 uczestniczył w akcji rozbrojenia Niemców w Warszawie[3].

Przyjęty do Wojska Polskiego, awansował 10 listopada 1918 roku do stopnia kapitana. 15 lipca 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu majora, w piechocie, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich. Pełnił wówczas służbę w Dowództwie Okręgu Generalnego „Poznań” w Poznaniu[6]. 29 września 1920 roku został mianowany szefem sztabu Dowództwa Strzelców Granicznych[7]. 1 czerwca 1921 roku pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Generalnego „Warszawa”, a jego oddziałem macierzystym był wówczas 5 pułk piechoty Legionów[8]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 30. lokatą w korpusie oficerów piechoty[9]. W 1923 roku pełnił służbę w Grupie III Korpusu Kontrolerów, której inspektorem był pułkownik Czesław Sidorowicz[10]. W 1924 roku pełnił służbę w Grupie IX Korpusu Kontrolerów, której szefem był pułkownik Władysław Struś[11]. 1 grudnia 1924 roku awansował do stopnia podpułkownika ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów kontrolerów[12]. W 1928 roku pełnił obowiązki szefa Grupy III Korpusu Kontrolerów[13]. 18 lutego 1930 roku awansował do stopnia pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów kontrolerów[14]. Pełnił funkcję szefa Samodzielnego Wydziału Wojskowego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. W grudniu 1930 roku został zwolniony ze stanowiska w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych z równoczesnym oddaniem do dyspozycji Prezesa Rady Ministrów[15], zostając szefem Biura Usprawnienia Administracji Państwowej przy Prezydium Rady Ministrów[16][17]. W 1932 roku był szefem Grupy Korpusu Kontrolerów[18]. Następnie pełnił służbę na stanowisku zastępcy szefa Korpusu Kontrolerów. W okresie od 6 czerwca 1936 roku do 15 stycznia 1937 roku obowiązki służbowe łączył z funkcją prezesa Wojskowego Klubu Sportowego „Legia” Warszawa. W latach 30. był członkiem zarządu głównego Związku Strzeleckiego[19].

Zmarł nagle 6 czerwca 1939 w Warszawie[20] wskutek powikłań po zapaleniu wyrostka robaczkowego[21]. Został pochowany 9 czerwca 1939 w kwaterze legionowej Cmentarza Wojskowego na Powązkach[22] (kwatera A21-tuje-1/2)[23].

Rodzina

W 1919 ożenił się z Marią Bronisławą z Kaszów (1896–1986), członkinią POW ps. „Mirska” w Miechowie, odznaczoną Krzyżem Walecznych i Medalem Niepodległości, z którą miał czterech synów, w tym bliźniaków Zbigniewa i Jana, uczniów Gimnazjum Stefana Batorego i żołnierzy Armii Krajowej:

  • Zbigniewa ps. „Nowacki”, „Nowak” (1920–1944), rozstrzelany na Pawiaku
  • Janusza ps. „Ścieżyński” (1920–1944), rozstrzelany na Pawiaku
  • Jerzego ps. „Pigi” (1922–1944), kapral podchorąży w 2. kompanii Batalionu Golski[24], poległ na Powiślu
  • Wacława ps. „Wacek” (1926–2024), plutonowy podchorąży, dowódca drużyny w Zgrupowaniu „Żmija”[25][26], po wojnie robinson warszawski i dziennikarz

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 208.
  2. ↑ Żołnierze Niepodległości ↓, tu Maria z Ostrawskich.
  3. 1 2 3 4 5 Przemysław Wzorek, Gluth-Nowowiejski Alojzy (1893–1939), Świętokrzyski Słownik Biograficzny, t. 2, pod red. Jerzego Szczepańskiego, Kielce 2009, s. 154–155.
  4. ↑ Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917, s. 8.
  5. ↑ Rozkaz Nr 363 dowódcy Polskiego Korpusu Posiłkowego z 16 września 1917 roku, Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. I. 120.1.563, s. 306.
  6. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 27 z 21 lipca 1920 roku, poz. 671.
  7. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 40 z 20 października 1920 roku, s. 1075.
  8. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 35, 793.
  9. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 27.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 27, 1069.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 28, 969.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 733.
  13. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 681.
  14. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 5 z 20 lutego 1930 roku, s. 65.
  15. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 3.
  16. ↑ Zbiory NAC on-line [online], audiovis.nac.gov.pl [dostęp 2024-12-29].
  17. ↑ Archiwum Historii Mówionej - Wacław Gluth-Nowowiejski [online], www.1944.pl [dostęp 2024-12-29].
  18. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 293, 433.
  19. ↑ Kronika polityczna. Delegacja „Strzelca” u premjera. „Kurier Warszawski”, s. 4, Nr 180 z 3 lipca 1936.
  20. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 958.
  21. ↑ Archiwum Historii Mówionej - Wacław Gluth-Nowowiejski [online], www.1944.pl [dostęp 2024-09-15] (pol.).
  22. ↑ Zgon płka A. Gluth-Nowowiejskiego, „Polska Zbrojna” Nr 156 z 7 czerwca 1939 roku, s. 2, 4. Pogrzeb ś.p. płka Gluth-Nowowiejskiego, „Polska Zbrojna” Nr 159 z 10 czerwca 1939 roku, s. 2.
  23. ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  24. ↑ Jerzy Gluth-Nowowiejski. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2021-12-28].
  25. ↑ Wacław Gluth-Nowowiejski. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2021-12-28].
  26. ↑ Wacław Gluth-Nowowiejski, Archiwum Historii Mówionej .
  27. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923, s. 19.
  28. ↑ Wykaz odznaczonych orderem wojskowym „Virtuti Militari“ V kl. oficerów i szeregowych z b. 5-go pułku piechoty Legjonów Polskich., „Żołnierz Polski” (29 (308)), zbrojownia.cbw.wp.mil.pl, 16 lipca 1922, s. 17 [dostęp 2025-05-19] (pol.).
  29. ↑ M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  30. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi na polu organizacji i administracji wojska”.
  31. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 26 września 1922, s. 735.
  32. ↑ M.P. z 1928 r. nr 65, poz. 88 „za zasługi na polu organizacji i administracji wojska”.
  33. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 6 z 19 marca 1928 roku, s. 58.
  34. ↑ M.P. z 1938 r. nr 92, poz. 134 „za zasługi w pracach Komisji Normalizacji Druków i Wydawnictw Państwowych”.
  35. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk Nr 5/1932, s. 206

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.