Anna Haava

Anna Haava

Imię i nazwisko	Anna Rosalie Haavakivi[1]
Data i miejsce urodzenia	3 października?/15 października 1864 Haavakivi, parafia Kodavere, gubernia inflancka, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	13 marca 1957 Tartu, Estońska Socjalistyczna Republika Radziecka
Narodowość	estońska
Język	estoński
Dziedzina sztuki	poezja
Ważne dzieła

Anna Haava, właściwie Haavakivi (ur. 3 października^?/15 października 1864 w Haavakivi, zm. 13 marca 1957 w Tartu) – estońska poetka i tłumaczka, pisała wiersze od 22 do 90 roku życia. W jej liryce pojawia się tematyka miłosna i społeczna oraz elementy refleksyjne.

Urodziła się 3 października^?/15 października 1864 (lub dzień później^[2]) jako Anna Rosalie Espenstein w chłopskiej rodzinie na farmie Haavakivi w parafii Kodavere jako Anna Rosalie Espenstein. Początkową edukację odbierała w szkołach przy myzie Pataste i Saare-Vanamõisa, następnie w niemieckojęzycznej szkole profesora Hoffmanna w Dorpacie, a ostatecznie w tamtejszej średniej szkole dla dziewcząt – Stadttöcherschule zu Dorpat (1880–1884). Po ukończeniu edukacji uzyskała uprawnienia nauczycielskie, pracę w zawodzie rozpoczęła w dorpackim przedszkolu^[3] .

W latach dziewięćdziesiątych XIX wieku dużo podróżowała. W 1892 roku udała się w celach leczniczych do Lipska, skąd wróciła w roku następnym. W rodzinnych stronach zajmowała się przez kilka miesięcy umierającą siostrą Liisą. W 1894 roku wyjechała do centralnych guberni Imperium Rosyjskiego. Zarabiała na życie jako nauczycielka i pielęgniarka, pracując w stolicy i innych miejscach. W 1899 roku powróciła do Haavakivi, gdzie pomagała bratu w prowadzeniu gospodarstwa. Przebyła tam długotrwałą chorobę^[2][3] .

W 1906 roku^[2] Anna Haava osiadła w Juriewie (jak podówczas nazywano dzisiejsze miasto Tartu) i oddała się pracy literackiej. Pisywała głównie na zlecenie i dokonywała przekładów, przez pewien czas była współredaktorką pisma „Postimees”. Jej ciężka sytuacja materialna poprawiła się w 1920 roku, kiedy otrzymała pisarską emeryturę (ponownie przyznaną w 1945 roku). W 1922 roku została członkinią założycielką Związku Pisarzy Estońskich^[3] .

Oficjalne obchody dziewięćdziesiątych urodzin Anny Haavy odbyły się w 1954 roku na Uniwersytecie w Tartu. Poetka została uhonorowana tytułem Ludowego Pisarza ESRR^[2], na jej cześć nazwano też jedną z ulic w Tartu^[3] .

Zmarła 13 marca 1957 roku w Tartu, w wieku 92 lat^[2][3] .

Do 1939 roku nosiła nazwisko Havakivvi, a po nim Haavakivi^[3] .

Anna Haava zadebiutowała literacko latem 1886 roku, na łamach gazety „Postimees”. Pod pseudonimem Üks Eesti neiu napisała wiersz Koidulale, adresowany do zmarłej właśnie poetki Lydii Koiduli^[3] .

W jej twórczości poetyckiej wyróżniane są trzy okresy. Pierwszy, XIX-wieczny, obejmuje wiersze zamieszczone w trzech tomach Luuletused (1888–1897). Był to etap poezji romantycznej, której nastrój Endel Nirk porównał do młodzieńczej twórczości Heinricha Heinego przemieszanej z estońską poezją ludową. W wierszach tych występował nastój typowej dla ludów północy surowości, pojawiały się w nich nawiązania do świata przyrody^[3] [4].

Wraz z tomem Lained pol. Fale (1906) poetka zaczęła interesować się kwestiami społecznymi. Piętnowała w swych wierszach dyskryminację etniczną i niesprawiedliwość spotykającą ciężko pracujących ludzi. W swoich wierszach wyrażała protest i rozpacz, posługiwała się też ironią. Opisywała też w szczegółowy sposób życie wiejskie. W okresie tym Anna Haava pisała również wierszem białym i prozą^[3] [4].

W trzecim okresie w liryce Haavy silniej zaznaczały się wątki osobiste. Poetka przedstawiała swoją determinację kierowania się własnymi standardami moralnymi, w wierszach dominuje nastrój smutku. W tym czasie poetka przestałą podążać za rozwojem estońskiej liryki^[3] [5]. Działalność literacka Haavy była długa, ostatnie wiersze pisała jeszcze w wieku 90 lat^[6].

Poza własnym pisarstwem Anna Haava tłumaczyła również dzieła niemieckich klasyków oraz Szekspira i Andersena, a także prace dotyczące mitów antycznych^[3] .

• AgnesA. Neier AgnesA., Anna Haava, ChristopherCh. Moseley, [w:] Estonian Writers' Online Dictionary, DOI: 10.15157/diss/005  (ang.). typ?
• EndelE. Nirk EndelE., Estonian Literature. Historical survey with bibliographical appendix, Arthur RobertA.R. Hone, OlegO. Mutt, Tallinn: Perioodika, 1987  (ang.).