Aphyllanthes monspeliensis

*Aphyllanthes monspeliensis*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Rodzaj	Aphyllanthes
Gatunek	Aphyllanthes monspeliensis
	Nazwa systematyczna
	Aphyllanthes monspeliensis L.; Sp. Pl. 294 1753
Synonimy
	Aphyllanthes cantabrica Bubani; Aphyllanthes juncea Salisb.;
	Aphyllanthes cantabrica Bubani; Aphyllanthes juncea Salisb.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg

Aphyllanthes monspeliensis – gatunek roślin z monotypowego rodzaju Aphyllanthes z rodziny szparagowatych. Występuje w zachodniej części basenu Morza Śródziemnego od Portugalii, poprzez Hiszpanię, południową Francję po okolice Genui. Rośnie także w Afryce w Algierii^[5], w Libii i Maroku, także na Balearach^[6] i Sardynii^[7]. Rośnie w miejscach suchych i skalistych^[8]. Roślina uprawiana bywa w ogrodach skalnych. Mimo że jest rośliną zielną w jej kłączach występuje kambium – tkanka twórcza umożliwiająca przyrost na grubość^[9].

Morfologia

Pokrój: Bylina kserofityczna, z krótkim kłączem, z którego wyrastają liczne cienkie i bruzdowane łodygi, barwy nieco szaroniebieskiej, tworzące zwarte kępy o wysokości 10–30 cm^[7]^[8]. Z powodu redukcji liści właśnie łodygi są jedynym organem asymilacyjnym u tego gatunku^[2].
Liście: Skrętoległe, pojedyncze, zredukowane do łuskowatych pochew otaczających łodygi^[10]^[8].
Kwiaty: Szczytowe, wyrastają pojedynczo lub skupione po 2–3, otulone okrywą. Okwiat o średnicy do 2–3 cm z listkami okazałymi, jasnoniebieskimi i niebiesko-fioletowymi, rzadko białymi, z ciemniejszą żyłką biegnącą centralnie, z długimi paznokciami tworzącymi długą rurkę. Pręcików 6, osadzonych na końcach paznokci. Słupek z trójkomorową zalążnią, z długą szyjką zakończoną trójdzielnym znamieniem^[5]^[7].
Owoce: Trójkomorowa torebka okryta trwałymi listkami okrywy^[5].

Systematyka

W popularnym w końcu XX wieku systemie Cronquista rodzaj włączany był do rodziny liliowatych (Liliaceae)^[11].

Pozycja według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Gatunek i rodzaj należy do podrodziny Aphyllanthoideae Lindley, rodziny szparagowatych Asparagaceae, rzędu szparagowców Asparagales w obrębie kladu jednoliściennych^[2]^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
1 2 3 Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-10-10] (ang.).
1 2 Aphyllanthes monspeliensis. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-04-12].
↑ Aphyllanthes monspeliensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
1 2 3 John Traherne Moggridge: Contributions to the Flora of Mentone and to a Winter Flora of the Riviera, Including the Coast from Marseilles to Genoa. Lovell Reeve & Company, 1871.
1 2 Taxon: Aphyllanthes monspeliensis L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-04-12]. (ang.).
1 2 3 Aphyllanthes monspeliensis. [w:] nature.jardin.fr [on-line]. [dostęp 2013-04-12]. (fr.).
1 2 3 Oleg Polunin, Anthony Huxley: Flowers of the Mediterranean. London: Chatto and Windus, 1981, s. 209–210. ISBN 0-7011-2284-6.
↑ Saïda Chakroun, Charles Hébant. Developmental anatomy ofAphyllanthes monspeliensis, a herbaceous Monocotyledon with secondary growth. „Plant Systematics and Evolution”. 141, 3–4, s. 231–241, 1983. (ang.).
↑ Aphyllanthaceae. [w:] The families of flowering plants [on-line]. L. Watson and M. J. Dallwitz. [dostęp 2013-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-09)]. (ang.).
↑ Cronquist Family Synonymy for Liliaceae. [w:] Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Project [on-line]. Norton-Brown Herbarium (MARY). [dostęp 2013-04-12].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] 1 2 3 Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-10-10] (ang.).

[tpl-3] 1 2 Aphyllanthes monspeliensis. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-04-12].

[iucn-4] Aphyllanthes monspeliensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mogg-5] 1 2 3 John Traherne Moggridge: Contributions to the Flora of Mentone and to a Winter Flora of the Riviera, Including the Coast from Marseilles to Genoa. Lovell Reeve & Company, 1871.

[grin-6] 1 2 Taxon: Aphyllanthes monspeliensis L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-04-12]. (ang.).

[jardin-7] 1 2 3 Aphyllanthes monspeliensis. [w:] nature.jardin.fr [on-line]. [dostęp 2013-04-12]. (fr.).

[polunin-8] 1 2 3 Oleg Polunin, Anthony Huxley: Flowers of the Mediterranean. London: Chatto and Windus, 1981, s. 209–210. ISBN 0-7011-2284-6.

[9] Saïda Chakroun, Charles Hébant. Developmental anatomy ofAphyllanthes monspeliensis, a herbaceous Monocotyledon with secondary growth. „Plant Systematics and Evolution”. 141, 3–4, s. 231–241, 1983. (ang.).

[10] Aphyllanthaceae. [w:] The families of flowering plants [on-line]. L. Watson and M. J. Dallwitz. [dostęp 2013-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-09)]. (ang.).

[11] Cronquist Family Synonymy for Liliaceae. [w:] Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Project [on-line]. Norton-Brown Herbarium (MARY). [dostęp 2013-04-12].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]