Atanazy Ludwik Kierśnicki
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Prezbiterat |
1705 |
Atanazy Ludwik Kierśnicki SJ (Kiersznicki, Kiersnicki, ur. 15 lipca 1678 w Olszanach, zm. 1733 w Wilnie[1]) – jezuita, kaznodzieja, pedagog, publicysta.
Biografia
Do zakonu jezuitów wstąpił 27 lipca 1694 r. w Wilnie. Studiował w Pińsku i w Warszawie[2]. W Warszawie został wyświęcony na księdza w 1705 r. Był wykładowcą retoryki w szkołach jezuickich w Wilnie (1706–1707) i Warszawie (1707–1708) oraz kaznodzieją królewskim, głoszącym kazania w kolegiacie św. Jana[3] i bibliotekarzem kolegium warszawskiego (1709–1721), a następnie rektorem kolegium w Słucku (1722–1725), gdzie wystawił osobny budynek biblioteczny z cegły. W kolejnych latach pełnił funkcje prefekta kolegium w Grodnie (1727–1728) oraz superiora klasztoru jezuitów w Drohiczynie (1728–1732)[4], gdzie budował nowe kolegium[1]. Dwa lata przed śmiercią został profesorem prawa na Akademii Wileńskiej[5].
Wydał dwa zbiory kazań, pozostawił wiele rękopisów. Głosił kazania okolicznościowe z okazji ważnych wydarzeń, np. podczas koronacji obrazów MB Częstochowskiej w 1717 r.[6] i MB Kodeńskiej w 1721 r.[3] (był misjonarzem w Kodniu[7]) oraz – prawdopodobnie – podczas ingresu biskupa poznańskiego Michała Bartłomieja Tarły[3]. Według J. A. Poszakowskiego Atanazy Ludwik Kierśnicki jest rzeczywistym autorem dwóch utworów przypisywanych Janowi Fryderykowi Sapieże: Monumenta Antiquitatum Marianarum (Warszawa 1721) oraz Adnotationes historicae de origine, antiqvitate, excellentia, heroici ac celeberrimi in Regno Poloniae ordinis Equitum Aquilae Albae (Warszawa 1730)[1].
W swoich pracach zawarł krytyczne uwagi dotyczące ustroju Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Z goryczą pisał o upadku państwa i utracie wielu terytoriów, bezradności sejmów, krwawych starciach koterii magnatów i ich szlacheckiej klienteli, jednak nie zgłaszał propozycji zmian ustrojowych. Wyznawał ideę Bożej interwencji w poczynania ludzi. Z kolei w swoich kazaniach odwoływał się chętnie do przykładów historycznych i różnych aspektów codzienności staropolskiej[8], a także reprezentował konceptyzm[9]. Z racji wykształcenia i zdolności oratorskich był przez współczesnych nazywany Peryklesem[10].
Publikacje
- Basilica honoris avita Toporeorum [...] ad gloriae perennitatem erecta sacro honori Bartholomaei Tarło, Posnaniensis episcopi, ad nominates influas dicta [...], Varsoviae 1710.
- Klucze Do Skarbu Serdecznego W Słowie Bozym Utajone, Jasnie Wielmoznemv Iego Mosci Panv Stanisławowi Na Wołczynie y Radwanicach Ciołkowi Poniatowskiemu Podskarbiemu Wielkiemu ... z Roczną Pensyą Niedzielnych Kazan y holdujacą Bohatyrskiemu Honorowi Uniżonośćią od X. Atanazego Ludwika Kiersnickiego Societatis Jesu, Swietych Praw Kośćielnych Doktora Ofiarowane Roku Pańskiego 1725 (Wilno 725, Drukarnia Akademicka Societatis Jesu).
- Wolny Głos Mow Niedzielnych Naydzielnieyszym Głosem tak na puszczy Literatnego sequestru Jako na Publikach Statystycznych Zawołanego Senatora Jana Frideryka Sapiehy Kasztelana Trockiego Z więzow prywatnego milczenia Oswobodzony Y z Drukarskich cieniow polerowanym przez niezliczone wieki Strzały Starozytnej Splendorem Windykowany; Temuz Od Autora X. Atanazego Ludwika Kiersnickiego Poswięcony Roku 1727 (Warszawa 1727, Drukarnia Królewska w Kolegium Jezuitów)
- Monarchini polska głową swoją korony, a sercem swoim głowy koronująca (Częstochowa 1718; także [w:] Kazanie koronacyjne z 1717 roku. Marek Skwara (edycja, komentarz, objaśnienia). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2019, s. ?. ISBN 978-83-7972-308-9.
Przypisy
- 1 2 3 Ludwik Grzebień SJ i in.: KIERŚNICKI. [w:] Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy, 1564-1995 [on-line]. www.jezuici.krakow.pl. [dostęp 2024-12-14].
- ↑ Borowski 1984 ↓, s. 167.
- 1 2 3 Wolański 2023 ↓, s. 104.
- ↑ Marek Krasowski: Jezuici. drohiczyn.info. [dostęp 2024-12-15].
- ↑ Borowski 1984 ↓, s. 168.
- ↑ Janusz Zbudniewek OSPPE. Geneza i okoliczności koronacji obrazu Matki Bożej Częstochowskiej. „Kościół w Polsce”. 17, s. 31, 2018.
- ↑ Stanisław Załęski SJ: Jezuici w Polsce. T. Część III, t. IV. s. 1148. [dostęp 2024-12-15].
- ↑ Wolański 2023 ↓, s. 107.
- ↑ Wiesław Pawlak: Koncept w polskich kazaniach barokowych. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2005. [dostęp 2024-12-15].
- ↑ Андрэй Шпунт. «…набліжаецца да Кяршніцкага». „Наша вера”. 1 (2022). s. 16.
Bibliografia
- Eugeniusz Borowski. Działalność Towarzystwa Jezusowego w Drohiczynie nad Bugiem. „Studia Teologiczne Białystok Drohiczyn Łomża”. 2, s. 157–185, 1984. Kuria Metropolitalna Białostocka.
- Ludwik Grzebień SJ: Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564-1995. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2004, s. 278. ISBN 83-7097-293-4.
- Ludwik Grzebień: Kierśnicki (Kiersznicki) Atanazy Ludwik (1678–1733). W: Słownik polskich teologów katolickich. Hieronim Eugeniusz Wyczawski (red.). T. 1. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1981, s. 274–275.
- Bronisław Natoński SJ: Kierśnicki (Kiersznicki) Atanazy Ludwik (1678–1733). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 12. Wrocław–Warszawa–Kraków: Polska Akademia Nauk, 1966–1967, s. 431–432.
- Filip Wolański. Kaznodziejstwo Kacpra Balsama na tle przepowiadania wybranych jezuitów w Rzeczypospolitej epoki saskiej. „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”. 78 (3), s. 95–113, 2023. Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii.