Błąd asocjacji

Błąd asocjacji (ang. association fallacy), znany także jako błąd skojarzenia – błąd logiczny polegający na przypisywaniu właściwości jednej rzeczy innej, na podstawie pozornego podobieństwa między nimi. Opiera się na nieuprawnionym zestawieniu dwóch elementów, które wydają się podobne, lecz nie mają istotnego związku. Błąd ten często bywa stosowany jako chwyt erystyczny. Wyróżnia się dwa główne typy tego błędu: wina przez skojarzenie oraz honor przez skojarzenie.

• A jest B
• A jest również C
• Zatem każde B jest C

Przykład: Marek jest fotografem. Marek ma blond włosy. Zatem wszyscy fotografowie mają blond włosy.

Wina przez skojarzenie (ang. guilt by association), również błąd złego towarzystwa (ang. bad company fallacy) czy błąd towarzystwa, w którym przebywasz (ang. the company you keep fallacy) – rodzaj błędu asocjacji, pozamerytoryczny sposób argumentowania, polegający na podjęciu próby unieważnienia stanowiska oponenta na podstawie tego, że ten sam pogląd ma osoba lub grupa osób, która źle się kojarzy w powszechnej świadomości^[1]. Taki zabieg erystyczny przybiera formę argumentum ad hominem, która sugeruje złe intencje u oponenta oraz oparta jest na bezpodstawnej odpowiedzialności zbiorowej^[2][3].

Osoba A jest X.
Zła osoba B też jest X, zatem X musi być złe.
Tak więc osoba A musi być równie zła, jak osoba B.

Przykład: Planujesz zostać matematykiem? Ted Kaczynski też był matematykiem. Nie powinieneś więc obierać tej samej drogi, co on.

Osoba A jest X.
Zatem X musi być złe.

Przykład: Eric Harris i Dylan Klebold lubili grać w gry wideo, zatem gry wideo muszą być niebezpieczne.

Jednym z przykładów winy przez skojarzenie jest reductio ad Hitlerum, które polega na próbie unieważnienia stanowiska oponenta na podstawie tego, iż ten sam pogląd miał Adolf Hitler lub NSDAP^[4].

Osoba A jest X.
Hitler też był X, zatem X musi być złe.
Tak więc osoba A musić być równie zła, jak Hitler.

Przykład: Popierasz eutanazję? Wiesz, kto jeszcze popierał eutanazję? Hitler^[1].

Lubisz psy? A wiesz, kto lubił psy? Hitler.^[5]

Honor przez skojarzenie (ang. honor by association) – rodzaj błędu asocjacji, stanowiący odwrotność winy przez skojarzenie. Jest pozamerytorycznym sposobem argumentowania, polegającym na stwierdzeniu, że pewien pogląd jest dobry, gdyż popiera go osoba lub grupa osób, która kojarzy się dobrze lub jest powszechnie szanowana. Honor przez skojarzenie jest rodzajem argumentum ad auctoritatem^[3].

Osoba A była dobrym człowiekiem.
Osoba A była też X.
Zatem wszyscy X to dobrzy ludzie.

Przykład: Martin Luther King był dobrym człowiekiem. Martin Luther King był też baptystą. Zatem wszyscy baptyści to dobrzy ludzie^[6].

Analogicznie do winy przez skojarzenie, powoływanie się na Martina Luthera Kinga Jr. lub inną dobrze kojarzącą się postać nie jest honorem przez skojarzenie, gdy objaśnia argument, zamiast go zatracać.