Banja Luka (turniej szachowy)

Międzynarodowy szachowy turniej w Banja Luce po raz pierwszy rozegrany został w 1974 r., kolejne – w odstępach dwu- i trzyletnich (do 1987), a po dwudziestoletniej przerwie – ponownie w latach 2007 i 2008. Turnieje rozgrywane były systemem kołowym w obsadzie od dziesięciu do szesnastu uczestników.

W 1979 r. w Banja Luce światową karierę, uwieńczoną zdobyciem tytułu mistrza świata, rozpoczął szesnastoletni wówczas Garri Kasparow. W turnieju, w którym startował były mistrz świata Tigran Petrosjan oraz trzynastu innych arcymistrzów, uzyskał w pierwszych 10 rundach 9 punktów, a ostatecznie 11½ pkt na 15 możliwych (bez przegranej), będąc teoretycznie najsłabszym uczestnikiem, który nie posiadał nawet międzynarodowego rankingu. Uzyskany przez Kasparowa wynik rankingowy (ang. rating performance) 2717 punktów był wyższy niż punktacja mistrza świata i lidera ówczesnej listy rankingowej, Anatolija Karpowa, który 1 stycznia 1979 r. notowany był z wynikiem 2705 punktów^[1]. Rezultatem w Banja Luce zdobył on pierwszą normę arcymistrzowską oraz ranking wejściowy 2595 punktów na liście z 1 stycznia 1980 r. (rezultat ten odpowiadał wówczas dzielonemu 15–17. miejscu na świecie)^[2], co jest niepobitym rekordem.

Sam udział nieznanego wówczas na arenie międzynarodowej Kasparowa tłumaczono faktem, iż federacja szachowa Związku Radzieckiego wysłała go do Jugosławii w przekonaniu, że startować ma w turnieju juniorów. Jednakże jednoczesny udział Petrosjana, bardzo dobre stosunki pomiędzy federacjami radziecką i jugosłowiańską (wykluczające pomyłkę wynikającą z braku szczegółowych informacji), jak również rezygnacja ze startu (w ostatniej chwili) Wiktora Korcznoja podważają taką ewentualność. Najbardziej prawdopodobny wydaje się fakt, iż już wówczas uważano młodego szachistę za wielki talent, a udział w turnieju był dla niego próbą, z której wyszedł celująco.

Garri Kasparow tak później wspominał swój start w Banja Luce:^[3]

Banja Luka, 11 – 29 kwietnia 1979

Miejsce	Tytuł	Zawodnicy	Ranking	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	Razem
1		Garri Kasparow	–		½	½	½	½	1	½	1	1	½	1	1	1	½	1	1	11½
2	am	Ulf Andersson	2560	½		½	½	½	½	½	½	1	½	½	1	1	1	½	½	9½
3	am	Jan Smejkal	2550	½	½		½	½	½	½	½	0	1	1	½	1	½	1	1	9½
4	am	Tigran Petrosjan	2610	½	½	½		½	½	½	½	1	½	½	½	½	1	1	½	9
5	am	András Adorján	2525	½	½	½	½		½	½	½	½	1	½	½	½	½	½	1	8½
6	am	Milorad Knežević	2500	0	½	½	½	½		½	½	½	1	½	½	½	½	½	1	8
7	am	Aleksandar Matanović	2495	½	½	½	½	½	½		½	½	½	½	½	½	½	½	½	7½
8	am	Walter Browne	2540	0	½	½	½	½	½	½		½	0	1	½	½	1	½	½	7½
9	am	Enver Bukić	2495	0	0	1	0	½	½	½	½		½	½	½	1	½	½	½	7
10	am	Guillermo García González	2490	½	½	0	½	0	0	½	1	½		1	½	0	0	½	1	6½
11	am	Milan Vukić	2485	0	½	0	½	½	½	½	0	½	0		½	1	½	½	1	6½
12	am	Dražen Marović	2470	0	0	½	½	½	½	½	½	½	½	½		½	½	½	½	6½
13	am	Slavoljub Marjanović	2505	0	0	0	½	½	½	½	½	0	1	0	½		1	½	1	6½
14	am	Bojan Kurajica	2515	½	0	½	0	½	½	½	0	½	1	½	½	0		½	½	6
15	am	Román Hernández Onna	2500	0	½	0	0	½	½	½	½	½	½	½	½	½	½		½	6
16		Milenko Sibarević	2355	0	½	0	½	0	0	½	½	½	0	0	½	0	½	½		4

Najwyższy procentowy wynik spośród wszystkich zwycięzców osiągnął w 1981 r. Witalij Cieszkowski, który zdobył 90,91% możliwych do uzyskania punktów. W 1985 r. w Banja Luce zwyciężyła ówczesna mistrzyni świata, Maja Cziburdanidze. Jedynym dotychczasowym polskim szachistą, który zwyciężył w tym turnieju, był w 2008 r. Bartłomiej Heberla.

Lp	Rok	Zwycięzcy	Punkty
1	1974	Milan Vukić	10½ (15)
2	1976	Vlastimil Hort	10 (15)
3	1979	Garri Kasparow	11½ (15)
4	1981	Witalij Cieszkowski	10 (11)
5	1983	Krunoslav Hulak, András Adorján, Jonathan Speelman	8½ (13)
6	1985	Maja Cziburdanidze	8½ (13)
7	1987	Roland Ekström, Krunoslav Hulak	8½ (13)
8	2007	Wiktor Korcznoj, Zlatko Ilinčić	6½ (9)
9	2008	Bartłomiej Heberla	6 (9)

• "Szachy" nr 8/1979, str. 251
• Viktor Korchnoi wins Banja Luka 2007
• FIDE
• The Week in Chess

• 365Chesws.com: Banja Luka 1979 (ang.)