Stokrotka pospolita

Stokrotka pospolita
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

stokrotka

Gatunek

stokrotka pospolita

Nazwa systematyczna
Bellis perennis L.
Sp. Pl.: 886 (1753)[3]
Kwiatostan
Odmiana ogrodowa ze zwielokrotnionymi okółkami kwiatów języczkowatych

Stokrotka pospolita, s. łąkowa, s. trwała (Bellis perennis) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Występuje w niemal całej Europie (tylko na północnych krańcach – w Islandii i Finlandii – jako gatunek introdukowany), poza tym w zachodniej Azji (po Iran, Kirgistan i Kazachstan na wschodzie) oraz w północnej Afryce – w Maroku i Tunezji. Zawleczona rośnie w Ameryce Północnej i Południowej, w południowej i wschodniej Azji oraz w południowej Australii i w Nowej Zelandii[3]. Jest pospolita na terenie niemal całej Polski, rzadsza jest tylko w północno-wschodnim krańcu kraju[4].

Morfologia

Pokrój
Roślina zielna z krótkimi rozłogami, pokryta w różnym stopniu białawymi, prostymi włoskami, rzadko bywa naga[5].
Łodyga
Krótkie kłącze[6], z którego wyrasta bezlistny głąbik o wysokości 4–20 cm, prosto wzniesiony, w szczytowej części nieco zgrubiały[5].
Liście
Zebrane w różyczkę, łopatkowe lub odwrotnie jajowate, rzadko prawie z zaokrągloną blaszką, karbowane lub całobrzegie. Wierzchołek zaokrąglony. Zwężają się w ogonek liściowy o podobnej długości jak blaszka[5].
Kwiaty
Zebrane na szczycie głąbików w pojedyncze koszyczki osiągające do 2, rzadko 3 cm średnicy. Okrywa koszyczka półkulista, składa się z podługowatych, tępo zakończonych, czarniawozielonych listków ułożonych w dwu szeregach, owłosionych. Dno koszyczka jest stożkowato wypukłe, puste wewnątrz i ma powierzchnię pokrytą brodawkami. Na brzegu koszyczka znajduje się jeden szereg białych lub różowych, żeńskich kwiatów języczkowych. Ich języczki są białe, od spodu czerwonawe, o długości 10–15 mm. Wewnątrz koszyczka znajdują się żółte, rurkowe kwiaty obupłciowe, długości ok. 2 mm. Korona tych kwiatów jest walcowato dzwonkowata, z wąsko trójkątnymi łatkami na szczycie. Pylniki całkowicie zrośnięte w rurkę wokół słupka, nitki pręcików wolne[5].
Owoce
Odwrotnie jajowate, spłaszczone, owłosione lub nagie, żółtobrunatne niełupki długości ok. 1,5 mm[7][5]. Pozbawione puchu kielichowego[5].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie przeważnie od marca do listopada, czasem również w zimie, jeśli jest bezśnieżna i nie ma mrozów[8][6]. Kwiaty przedprątne, zapylane są przez motyle, błonkoskrzydłe, muchówki[8][6] i chrząszcze[6]. Koszyczki są wzniesione i skierowane do słońca w dni słoneczne, podążając za nim od wschodu do zachodu. Nocami i w czasie deszczu koszyczki są zwieszone[6].

Rośnie na łąkach, pastwiskach, przydrożach, miedzach i trawnikach[6]. W górach występuje po piętro kosówki[5]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Cynosurion, Ass. Lolio-Cynosuretum[9].

Liczba chromosomów 2n = 18[10].

Zastosowanie

Jest jedną z najstarszych roślin uprawianych jako ozdobne. Uzyskano liczne odmiany uprawne, w tym pełnokwiatowe, tj. z koszyczkami ze zwielokrotnionymi kwiatami brzeżnymi (języczkowatymi)[6].

Stokrotka pospolita bywa opisywana jako „lekko trująca”[6], ale też jadalna[11]. Za smaczne uznawane są koszyczki i liście, które zalecane są do spożycia zarówno surowe, jak i gotowane. Stokrotka była pożywieniem głodowym[11].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. 1 2 Bellis perennis L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-14].
  4. ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając, Maria Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 89, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
  5. 1 2 3 4 5 6 7 Elżbieta Pancer-Kotejowa, Bellis L., Stokrotka, [w:] Bogumił Pawłowski, Adam Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 158-159.
  6. 1 2 3 4 5 6 7 8 Jakub Mowszowicz, Flora wiosenna, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1979, s. 75, ISBN 83-02-00322-0.
  7. ↑ František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
  8. 1 2 Józef Rostafiński, Olga Seidl: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  9. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005, s. 127. ISBN 83-01-14439-4.
  10. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 463. ISBN 83-01-14342-8.
  11. 1 2 Łukasz Łuczaj: Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalovy. Chemigrafia, 2004, s. 203. ISBN 83-904633-5-0.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.