Bolitophagus interruptus
| Bolitophagus interruptus | |||
| Illiger, 1800 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
Tenebrioninae | ||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Bolitophagus interruptus | ||
| Synonimy | |||
| |||
Bolitophagus interruptus – gatunek chrząszcza z rodziny czarnuchowatych i podrodziny Tenebrioninae. Zamieszkuje Europę i Zakaukazie. Żeruje w nadrzewnych owocnikach grzybów. Zaliczany do reliktów lasów pierwotnych.
Taksonomia
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1800 roku przez Johanna K.W. Illigera[1].
Morfologia
Chrząszcz o ciele długości od 3[2] do 4,5 mm[3][4], w zarysie owalnym[2], krótszym i tęższym niż u B. reticulatus[4]. Ubarwienie ma kasztanowe do czarnobrunatnego[2].
Głowa jest krótka[3], gęsto i szorstko punktowana, z wgłębionym szwem odgraniczającym czoło od nadustka. Występy policzków niemal całkowicie dzielą małe oczy[2].
Przedplecze jest szersze niż dłuższe[3][2], najszersze w połowie długości[2], wyraźnie szersze od głowy[3][2][4], w zarysie o wykrojonym brzegu przednim[3], zaokrąglonych bokach[2] oraz prostych i zaostrzonych, niewyciągniętych ząbkowato kątach tylnych[3][2][4]; boczne brzegi są szerzej niż u B. reticulatus rozpłaszczone[4][3], rynienkowate, na krawędziach tylko delikatnie karbowane[2]. Powierzchnia przedplecza jest gęsto punktowana, szorstka wskutek mikroskopowego ziarenkowania[3][2], na rozpłaszczonych bokach poprzecznie pomarszczona. Mała tarczka ma zaokrąglony kształt[2]. Podługowato-owalne, w części środkowej równoległoboczne[3], najszersze w połowie długości pokrywy mają słabo zaznaczone kąty barkowe[2]. Rzędy są słabiej zaznaczone niż u B. reticulatus, zaopatrzone w zaokrąglone punkty[4] we wszystkich z nich o jednakowych rozmiarach[2]. Międzyrzędy są silnie wysklepione w ostre żeberka (kile), wyraźnie i nieregularnie poprzerywane[3][2][4], delikatnie mikrorzeźbione i lekko połyskujące[2]. Odnóża są krótkie, skąpo porośnięte bladymi, drobnymi szczecinkami[3].
Ekologia i występowanie
Owad zaliczany do reliktów lasów pierwotnych[2][5]. Jest saproksylicznym mykofagiem. Wszystkie stadia rozwojowe występują w owocnikach grzybów rosnących na drzewach, głównie liściastych[2][5][3], a zwłaszcza bukach i wierzbach[5]. Larwy rozwijają się przypuszczalnie w hubiaku pospolitym, natomiast postacie dorosłe stwierdzane są także w owocnikach smoluchy świerkowej[3] i żagwii[5][3].
Gatunek palearktyczny, w Europie znany z Francji, Niemiec, Austrii, Włoch, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Rumunii, Słowenii, Chorwacji oraz Bośni i Hercegowiny[6][3], a poza nią z Azerbejdżanu[7].
Wszędzie jest zwierzęciem bardzo rzadkim, podawanym głównie z izolowanych stanowisk[5]. W Polsce wykazywany był z Tatr, Kotliny Nowotarskiej, Beskidów, okolic Przemyśla i Roztocza, jednak rekordy te pochodzą z I połowy XX wieku[7]. Na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce znalazł się jako gatunek zagrożony o niedostatecznie rozpoznanym statusie[8]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” z kolei umieszczony jest jako gatunek krytycznie zagrożony wymarciem (CR)[9]. W 2005 roku uznany wręcz został za wymarłego w Czechach, jednak w rok później odnaleziono go na pojedynczym stanowisku w Białych Karpatach[3].
Przypisy
- ↑ Karl J.W. Illiger. Vierzig neue Insekten aus der Hellwigischen Sammlung in Braunschweig. „Archiv für Zoologie und Zootomie. Herausgegeben von C.R.W. Wiedemann”. 1 (2), s. 103–150, 1800.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 91 Czarnuchowate – Tenebrionidae, Boridae. Wrocław: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1991, s. 60-63.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Vladimir Novák: Beetles of the family Tenebrionidae of Central Europe. Praga: Academia, 2014, s. 257-258, seria: Zoological Keys.
- 1 2 3 4 5 6 7 Gattung Bolitophagus Illiger, 1798. [w:] Käfer Europas [on-line]. [dostęp 2025-02-25].
- 1 2 3 4 5 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Cucujoidea, część 3. „Katalog Fauny Polski”. 23 (14), 1987.
- ↑ I. Löbl, A. Smetana: Catalogue of Palearctic Coleoptera. Vol. 5: Tenebrionoidea. Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2008, s. 239. ISBN 87-88757-84-6.
- 1 2 gatunek: Bolitophagus interruptus J.K.W. Illiger, 1800. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2025-02-25].
- ↑ Jerzy Pawłowski, Daniel Kubisz, Mieczysław Mazur: Coleoptera. Chrząszcze. W: Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Zbigniew Głowaciński, Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Grażyna Połczyńska-Konior (red.). Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (PAN), 2002, s. 88-110. ISBN 83-901236-8-1.
- ↑ Vladimir Novák: Tenebrionidae. W: R. Hejda, J. Farkač, K. Chobot: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Příroda, 2017, s. 443-446.