Osiedle Borsiga

Osiedle Borsiga

Zabudowa przy ul. Głowackiego
Państwo	Polska
Miejscowość	Zabrze Biskupice
Adres	ul. Stefana Okrzei ul. św. Wojciecha ul. Pawła Kempki ul. Częstochowska ul. Karola Żmudy ul. Marii Rodziewiczówny ul. Joachima Lelewela ul. Władysława IV ul. Bartosza Głowackiego ul. Mieczysława I
Typ budynku	familoki
Położenie na mapie Zabrza Osiedle Borsiga
Położenie na mapie Polski Osiedle Borsiga
Położenie na mapie województwa śląskiego Osiedle Borsiga
50°19′25″N 18°50′00″E/50,323611 18,833333

Osiedle Borsiga, Kolonia robotnicza Borsigwerk^[1] (niem: Siedlung Borsigwerk, śl: Bozywerk) – osiedle robotnicze (należące do grupy śląskich osiedli patronackich) dla pracowników Kombinatu górniczo-hutniczego, należącego do niemieckiego fabrykanta, Augusta Borsiga. Wybudowane zostało w latach 1863–1871, pomiędzy doliną Bytomki a trasą łączącą Bytom z Zabrzem, na południe od pobliskich kopalni Hedwigswünsch („Życzenie Jadwigi”) i Ludwigsglück („Szczęście Ludwika”) i uruchomionej w 1863 roku huty. Obecnie jest częścią dzisiejszej dzielnicy Biskupice w Zabrzu.

Równocześnie z podobnymi do siebie domami robotniczymi i pomieszczeniami gospodarskimi w postaci komórek i piwnic, powstała także szkoła, domy dla nauczycieli, park, sala gimnastyczna oraz kaplica ewangelicka i cmentarz, który mieści się przy południowych granicach osiedla. W późniejszych latach dobudowane zostały dwa przedszkola, jedno dla dzieci robotników i jedno dla dzieci pracowników zarządu oraz wyższych rangą inżynierów.

Na ówczesne czasy standard wszystkich mieszkań był bardzo wysoki. Liczyły one średnio 55 metrów kwadratowych, posiadały pomieszczenia kuchni i maksymalnie nawet 3 izby, na zewnątrz mieszkania – na klatce schodowej znajdowały się ubikacje i dostęp do bieżącej wody. Na zabudowania osiedla składało się ponad 50 dwupiętrowych domów, wykonanych tradycyjnie z czerwonej cegły familoków. Kształt osiedla wyznaczony był przez geometryczny układ zabudowań i ulic, zaprojektowany w sposób symetryczny i harmonijny. Większa powierzchnia mieszkań powodowała, że koszty budowy całego założenia osiedla robotniczego były około dwukrotnie wyższe, niż innych tego typu osiedli robotniczych w okolicy^[2].

Północna część osiedla, powyżej ul. Okrzei, charakteryzowała się lepszym standardem i inną formą, gdyż przeznaczona była dla pracowników wyższego szczebla. W północnej i środkowej części osiedla znajdują się zabytkowe, prawie stuletnie aleje kasztanowców.

Obecnie osiedle należy do najbardziej unikatowych założeń patronackich na Górnym Śląsku.

• Rudzka Kuźnica

• Tomasz Wagner: Zabrze. Nieznane oblicza śląskiej architektury. T. 1. Katowice: Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego, 2003, s. 29-31. ISBN 83-85871-37-3.

• Borsigwerk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 323 .