Budynek Rejencji w Olsztynie
 nr rej. 1729 z 30.08.1988 | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Emilii Plater 1 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Richard Saran |
| Kondygnacje |
4 |
| Powierzchnia użytkowa |
11 tys. m² |
| Rozpoczęcie budowy |
1908 |
| Ukończenie budowy |
1911 |
| Ważniejsze przebudowy |
1936–1937 |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele |
Urząd Powiatów Prus Wschodnich, Dyrekcja Okręgowa Polskich Kolei Państwowych, Rejonowa Dyrekcja Polskich Kolei Państwowych, Samorząd województwa warmińsko-mazurskiego oraz Wojewódzki sąd administracyjny |
Położenie na mapie Olsztyna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
 53°46′35,04″N 20°29′11,04″E/53,776400 20,486400 | |
Budynek Rejencji w Olsztynie przy ulicy Emilii Plater 1, dawnej Freiherr-vom-Stein-Straße/Steinstrasse. Gmach zajmuje niemal cały kwartał ograniczony przez ulice Emilii Plater, Tadeusza Kościuszki, aleję Piłsudskiego i skwer Andrzeja Wakara (przy ulicy Mikołaja Raja).
Historia budynku
Gmach wybudowano w latach 1908–1911 na potrzeby urzędu Rejencji Olsztyńskiej (Regierungsbezirk Allenstein) wydzielonej w południowej części Prus Wschodnich w roku 1905 (odpowiednik polskiego województwa). W gmachu urzędował prezydent Rejencji oraz inni jej urzędnicy, znajdowały się taż kasy ubezpieczeń społecznych oraz mieścił się Urząd Powiatów Prus Wschodnich. Główną część budowli oddano do użytku 1 lipca, a poświęcono 15 lipca 1911 roku, w 501 rocznicę bitwy pod Grunwaldem. W latach 20. i 30. XX wieku gmach rozbudowano.
W 1920 roku w gmachu Rejencji pracowała aliancka komisja nadzorująca przebieg plebiscytu na Warmii i Mazurach. W okresie II wojny światowej część pomieszczeń zajmowało Gestapo.
W czasie wojny budynek Rejencji nie uległ wielkiemu zniszczeniu. Budynek przejęły wtedy PKP, które go zajmowały do 2004 roku, m.in. na potrzeby Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Olsztynie (1945–1962) i Dyrekcji Rejonowej Kolei Państwowych (1975–1983). Na placu znajdującym się naprzeciwko wejścia głównego, pod drugiej stronie ul. Emilii Plater stanął w 1954 roku Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej.
Użytkownikami gmachu są Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego i Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie.
Dane budynku
Wejście główne budynku Rejencji znajduje się przy ulicy Emilii Plater, naprzeciwko Pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej oraz galerii handlowej Aura. Po drugiej stronie al. Piłsudskiego znajduje się gmach Urzędu Wojewódzkiego (wcześniej Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej) zbudowanego na miejscu zniszczonej w czasie wojny neogotyckiej Wyższej Szkoły Realnej im. Kopernika.
Gmach Rejencji zaprojektowany został w stylu modernistycznym, nawiązującym do baroku. Do budowy użyto miejscowe kamienie polne i głazy narzutowe oraz piaskowiec z Dolnego Śląska i Wielkopolski. Nieotynkowany mur ceglany pomiędzy pilastrami nawiązuje do gotyckiego charakteru miasta.