Budynek Stowarzyszenia Jad Charuzim w Jarosławiu
 nr rej. A-707 z 16.01.1984 | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Hetmana Jana Tarnowskiego 1 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Samuel Korman |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
| Zniszczono | |
| Pierwszy właściciel | |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie Jarosławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu jarosławskiego  | |
 50°01′02,2″N 22°41′03,4″E/50,017278 22,684278 | |
Budynek Stowarzyszenia Jad Charuzim w Jarosławiu – budynek reprezentacyjny w stylu neoklasycystycznym w Jarosławiu przy ulicy Hetmana Jana Tarnowskiego 1 (przed 26 XI 1981 – Mariana Buczka[1]). Pierwotnie w części parterowej mieścił synagogę[2][3].
Historia
Budynek został zbudowany w latach 1907–1912 według projektu Samuela Kormana z inicjatywy Stowarzyszenia Rękodzielników Żydowskich „Jad Charuzim”. W budynku znajdowały się siedziba stowarzyszenia, sala modlitewna oraz inne pomieszczenia mu służące.
Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali wnętrze budynku, w tym salę modlitewną.
W 1944 w gmachu mieścił się krótko szpital polowy Armii Czerwonej[1][2]. Po wojnie funkcjonował w nim Teatr Miasta Jarosławia im. Michała Bałuckiego, a następnie od 1948 – Powiatowy Dom Kultury w Sanoku[1][2][4]. W 1959 użytkownikiem dolnej sali zostało Państwowe Ognisko Baletowe Lidii Nartowskiej (w 1995 nazwane jej imieniem[5]), którego członkowie przejęli w 1969 i wyremontowali salę widowiskową na piętrze gmachu[1]. Od 1972 dolną część zajmowała Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Jarosławiu, a w latach 70. i 80. XX wieku budynek został wyremontowany[2][1][4].
27 lutego 1987 podczas remontu instalacji elektrycznej w górnej części budynku wybuchł pożar, zmuszając Państwowe Ognisko Baletowe do czasowego ustąpienia z zalanych pomieszczeń[2][1][4].
W 2006 gmach uległ reprywatyzacji na korzyść Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego z siedzibą w Warszawie[6][3]. W jej imieniu zarząd sprawuje Starostwo Powiatowe w Jarosławiu[6].
W 2010 Państwowe Ognisko Baletowe opuściło nieremontowany budynek z powodu jego złego stanu technicznego[7][2][1]. 20 września 2012 do nowej siedziby przeniosła się także Miejska Biblioteka Publiczna[2].
Opis
Gmach został zrealizowany na planie prostokąta, charakteryzuje go prosta bryła o bogatych neoklasycystycznymi elewacjach z centralnym ryzalitem od frontu[2]. Sala na piętrze mieściła pierwotnie 300 widzów w części głównej i 100 na galerii[2].
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 Historia budynków [online], ogniskobaletowe-jaroslaw.pl [zarchiwizowane z adresu 2019-05-19].
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Historia budynku „Jad Charyjcym” [online], ogniskobaletowe-jaroslaw.pl [dostęp 2025-04-03].
- 1 2 [Synagoga] Stowarzyszenia Rękodzielników Żydowskich [w Jarosławiu] (pl. Tarnowskiego 1) [online], sztetl.org [zarchiwizowane z adresu 2014-03-04].
- 1 2 3 Historia budynku. [dostęp 2009-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-13)].
- ↑ O nas [online], ogniskobaletowe-jaroslaw.pl [dostęp 2025-04-03].
- 1 2 Jad Charuzim [online], turystyka.jaroslaw.pl [dostęp 2025-04-03].
- ↑ Roman Bury, Krótka historia budynku „Gwiazdy” [online], ogniskobaletowe-jaroslaw.pl [dostęp 2025-04-03].
Linki zewnętrzne
- Pierwotny Budynek Stowarzyszenia Jad Charuzim w Jarosławiu na portalu Wirtualny Sztetl
