Celeus

	Celeus
	Boie, 1831
	; Dzięcioł kasztanowaty (C. elegans)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Podrząd	dzięciołowce
Nadrodzina	Picoidea
Rodzina	dzięciołowate
Podrodzina	dzięcioły
Plemię	Picini
Rodzaj	Celeus
	Typ nomenklatoryczny
	Picus flavescens J.F. Gmelin, 1788
Synonimy
	Malacolophus Swainson, 1832; Celeopicos Malherbe, 1849; Cerchneipicus Bonaparte, 1854; Xanthopicus Malherbe, 1861; Cerchneopipo Sundevall, 1866; Crocomorphus Hargitt, 1890;
	Malacolophus Swainson, 1832; Celeopicos Malherbe, 1849; Cerchneipicus Bonaparte, 1854; Xanthopicus Malherbe, 1861; Cerchneopipo Sundevall, 1866; Crocomorphus Hargitt, 1890;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście

Celeus – rodzaj ptaków z podrodziny dzięciołów (Picindae) w obrębie rodziny dzięciołowatych (Picidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce^[8].

Morfologia

Długość ciała 19–30 cm; masa ciała 58–200 g^[8].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1831 roku niemiecki zoolog Friedrich Boie w artykule poświęconym uwagom na temat gatunków oraz niektórych rodzin i klanów ornitologicznych, opublikowanym w czasopiśmie Isis von Oken^[1]. Gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)^[9] dzięcioł żółtawy (C. flavescens).

Etymologia

Celeus: gr. κελεος keleos ‘zielony dzięcioł’^[10].
Malacolophus: gr. μαλακος malakos ‘miękki, delikatny’; λοφος lophos ‘czub, grzebień’^[11]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[12]: Picus elegans Statius Müller, 1776.
Celeopicos: rodzaj Celeus Boie, 1831; nowogr. πικος pikos ‘dzięcioł’, od łac. picus ‘dzięcioł’^[13]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[14]: Picus flavescens J.F. Gmelin, 1788.
Cerchneipicus: rodzaj Cerchneis^[b] Boie, 1826 (pustułka); łac. picus ‘dzięcioł’^[15]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[12]: Picus tinnunculus Wagler, 1829.
Xanthopicus: gr. ξανθος xanthos ‘żółty’; nowogr. πικος pikos ‘dzięcioł’, od łac. picus ‘dzięcioł’^[16]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[17]: Picus flavescens J.F. Gmelin, 1788.
Cerchneopipo: rodzaj Cerchneis Boie, 1826 (pustułka); gr. πιπω pipō ‘dzięcioł’^[18].
Crocomorphus: gr. κροκος krokos ‘szafran, żółty’; μορφη morphē ‘forma, wygląd’^[19]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Picus flavus Statius Müller, 1766.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[20]:

Celeus loricatus (Reichenbach, 1854) – dzięcioł czerwonobrody
Celeus torquatus (Boddaert, 1783) – dzięcioł obrożny
Celeus galeatus (Temminck, 1822) – dzięcioł hełmiasty
Celeus castaneus (Wagler, 1829) – dzięcioł jasnogłowy
Celeus undatus (Linnaeus, 1766) – dzięcioł tygrysi
Celeus flavus (Statius Müller, 1776) – dzięcioł kremowy
Celeus spectabilis P.L. Sclater & Salvin, 1880 – dzięcioł rdzawoczuby
Celeus obrieni Short, 1973 – dzięcioł brazylijski
Celeus ochraceus (von Spix, 1824) – dzięcioł ochrowy
Celeus flavescens (J.F. Gmelin, 1788) – dzięcioł żółtawy
Celeus elegans (Statius Müller, 1776) – dzięcioł kasztanowaty
Celeus lugubris (Malherbe, 1851) – dzięcioł jasnoczuby

Uwagi

↑ Nowa nazwa dla Cerchneipicus Bonaparte, 1854 ponieważ autor uważał ją za niepoprawną gramatycznie z powodu łacińskiej końcówki.
↑ Synonim Falco Linnaeus, 1758.

Przypisy

1 2 F. Boie. Bemerkungen über Species und einige ornithologische Familien und Sippen. „Isis von Oken”. 24, s. kol. 542, 1831. (niem.).
↑ W. Swainson: Picidae. W: J. Richardson & W. Swainson: Fauna boreali-americana, or, The zoology of the northern parts of British America: containing descriptions of the objects of natural history collected on the late northern land expeditions under command of Captain Sir John Franklin, R.N.. Cz. 2: The Birds. Londyn: John Murray, 1831, s. 300. (ang.).
↑ A. Malherbe. Nouvelle classification des picinées ou pics, devant sertir de base a une monographie de ces oiseaux grimpeurs, accompagnée de planches peintes. „Mémoires de l’Académie nationale de Metz”. 30, s. 332, 1849. (fr.).
↑ Ch.-L. Bonaparte. Conspectus Volucrum Zygodactylorum. „Ateneo Italiano”. 2, s. 123, 1854. (łac.).
↑ P.A. Malherbe: Monographie des picidées, ou Histoire naturelle des picidés, picumninés, yuncinés ou torcols; comprenant dans la première partie, l’origine mythologique, les mœurs, les migrations, l’anatomie, la physiologie, la répartition géographique, les divers systèmes de classification de ces oiseaux grimpeurs zygodactyles, ainsi qu’un dictionnaire alphabétique des auteurs et des ouvrages cités par abréviation; dans la deuxième partie, la synonymie, la description en latin et en français, l’histoire de chaque espèce, ainsi qu’un dictionnaire alphabétique et synonymique latin de toutes les espèces. T. 1. Metz: Typ. de J. Verronnais, 1861, s. liii. (fr.).
↑ C.J. Sundevall: Conspectum avium picinarum. Stockholm: Samson & Wallin, 1866, s. 116. (łac.).
↑ Hargitt 1890 ↓, s. 439.
1 2 D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Woodpeckers (Picidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, Celeus, DOI: 10.2173/bow.picida1.01 [dostęp 2024-12-07] (ang.).
↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 55. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Celeus [dostęp 2024-12-07] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Malacolophus [dostęp 2024-12-07] .
1 2 G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 93. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Celeopicos [dostęp 2024-12-07] .
↑ H.E. Strickland: Ornithological notes. W: W. Jardine: Contributions to ornithology for 1851. Cz. 4. Edinburgh: W.H. Lizars, 1851, s. 19. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Cerchneipicus [dostęp 2024-12-07] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Xanthopicus [dostęp 2024-12-07] .
↑ Hargitt 1890 ↓, s. 420.
↑ The Key to Scientific Names ↓, Cerchneopipo [dostęp 2024-12-07] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Crocomorphus [dostęp 2024-12-07] .
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Picini Leach, 1820 (wersja: 2024-10-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-12-07].

Bibliografia

E. Hargitt: Catalogue of the Picariæ Birds in the collection of the British Museum. Cz. 18. Printed by order of the Trustees: London, 1890, s. 1–598, seria: Catalogue of the Birds in the British Museum. (ang.).
The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[6] Nowa nazwa dla Cerchneipicus Bonaparte, 1854 ponieważ autor uważał ją za niepoprawną gramatycznie z powodu łacińskiej końcówki.

[16] Synonim Falco Linnaeus, 1758.

[Boie-1] 1 2 F. Boie. Bemerkungen über Species und einige ornithologische Familien und Sippen. „Isis von Oken”. 24, s. kol. 542, 1831. (niem.).

[Swainson-2] W. Swainson: Picidae. W: J. Richardson & W. Swainson: Fauna boreali-americana, or, The zoology of the northern parts of British America: containing descriptions of the objects of natural history collected on the late northern land expeditions under command of Captain Sir John Franklin, R.N.. Cz. 2: The Birds. Londyn: John Murray, 1831, s. 300. (ang.).

[Malherbe-3] A. Malherbe. Nouvelle classification des picinées ou pics, devant sertir de base a une monographie de ces oiseaux grimpeurs, accompagnée de planches peintes. „Mémoires de l’Académie nationale de Metz”. 30, s. 332, 1849. (fr.).

[Bonaparte-4] Ch.-L. Bonaparte. Conspectus Volucrum Zygodactylorum. „Ateneo Italiano”. 2, s. 123, 1854. (łac.).

[Malherbe1861-5] P.A. Malherbe: Monographie des picidées, ou Histoire naturelle des picidés, picumninés, yuncinés ou torcols; comprenant dans la première partie, l’origine mythologique, les mœurs, les migrations, l’anatomie, la physiologie, la répartition géographique, les divers systèmes de classification de ces oiseaux grimpeurs zygodactyles, ainsi qu’un dictionnaire alphabétique des auteurs et des ouvrages cités par abréviation; dans la deuxième partie, la synonymie, la description en latin et en français, l’histoire de chaque espèce, ainsi qu’un dictionnaire alphabétique et synonymique latin de toutes les espèces. T. 1. Metz: Typ. de J. Verronnais, 1861, s. liii. (fr.).

[Sundevall-7] C.J. Sundevall: Conspectum avium picinarum. Stockholm: Samson & Wallin, 1866, s. 116. (łac.).

[CITEREFHargitt1890[https://www.biodiversitylibrary.org/page/8325609_439]-8] Hargitt 1890 ↓, s. 439.

[Winkler&inni-9] 1 2 D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Woodpeckers (Picidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, Celeus, DOI: 10.2173/bow.picida1.01 [dostęp 2024-12-07] (ang.).

[gray40-10] G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 55. (ang.).

[11] The Key to Scientific Names ↓, Celeus [dostęp 2024-12-07] .

[12] The Key to Scientific Names ↓, Malacolophus [dostęp 2024-12-07] .

[gray55-13] 1 2 G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 93. (ang.).

[14] The Key to Scientific Names ↓, Celeopicos [dostęp 2024-12-07] .

[str-15] H.E. Strickland: Ornithological notes. W: W. Jardine: Contributions to ornithology for 1851. Cz. 4. Edinburgh: W.H. Lizars, 1851, s. 19. (ang.).

[17] The Key to Scientific Names ↓, Cerchneipicus [dostęp 2024-12-07] .

[18] The Key to Scientific Names ↓, Xanthopicus [dostęp 2024-12-07] .

[CITEREFHargitt1890[https://www.biodiversitylibrary.org/page/8325590_420]-19] Hargitt 1890 ↓, s. 420.

[20] The Key to Scientific Names ↓, Cerchneopipo [dostęp 2024-12-07] .

[21] The Key to Scientific Names ↓, Crocomorphus [dostęp 2024-12-07] .

[Mielczarek&Kuziemko-22] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Picini Leach, 1820 (wersja: 2024-10-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-12-07].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[a]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[b]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]